effectenbeurs 29 a. gerritsen geschiedenis van de beurs de vereeniging voor den effectenhandel leden van de „vereeniging" In iedere geordende samenleving zal be hoefte ontstaan aan een plaats, waar vraag en aanbod van geld tot elkaar worden gebracht. De effectenbeurs ver vult als zodanig een belangrijke functie; hier ontmoeten kapitaalbezitters en kapi taalvragers elkaar. De Amsterdamse effectenbeurs vormt een onmisbaar hulpmiddel voor het tot bloei brengen en in stand houden van een centrale markt, die de overheid en het bedrijfsleven de nodige middelen voor fi nanciering van onze economische expan sie verschaft. Het Nederlandse bedrijfsleven zou in de laatste halve eeuw nimmer de grote ex pansie te zien hebben gegeven, indien niet via de effectenbeurs een beroep op de Nederlandse kapitaalbezitters had kunnen worden gedaan, zoals institutionele beleg gers (verzekeringsmaatschappijen, pensi oenfondsen) maar ook particulieren. Kapitaalvragers kunnen zijn de overheid en het bedrijfsleven. Daarnaast particulie ren, die hun gelden weer vrij willen maken. Over het algemeen wordt aangenomen, dat de benaming „Beurs" is afgeleid van de familienaam Van der Borse, een make laar in Brugge, in wiens huis reeds in 1450 de kooplieden uit de stad bijeenkwa men om transacties af te sluiten. Dit huis was herkenbaar aan een uithangbord, waarop drie geldbuidels voorkwamen (Beurzen, Latijn: Bursa). De oprichting van de Vereenigde Oostindische Compag nie door Johan van Oldenbarneveldt in 1602 is vermoedelijk het begin geweest, waarop voor het eerst in de wereld handel in effecten heeft plaatsgevonden, want het zijn de aandelen (aktien) van deze onder neming geweest, die het eerst als object van een soort effectenhandel hebben ge fungeerd. Hierdoor kan Amsterdam erop bogen de oudste effectenbeurs ter wereld te bezit ten. De handel vond in de beginjaren meestal plaats in de open lucht in de Warmoesstraat. In 1613 vergaderden de kooplieden voor het eerst in een eigen beursgebouw, destijds gevestigd op de Vij gendam. Een deel van de ruimte hierin werd beschikbaar gesteld voor de effec tenhandel. Eerst in 1903 verkregen de effectenhandelaren een afgesloten ruimte in de grote Koopmansbeurs van Berlage en in 1914 werd het door Jos Kuypers ontworpen gebouw op Beursplein 5, dat verbonden is met de Koopmansbeurs, be trokken. Voor historici onder u dient nog te wor den vermeld, dat de vroegere kousenwin kel van Joost van den Vondel gelegen was aan de achterzijde van het huidige beurs gebouw. Een gedenksteen markeert deze plek. Vrijwel geen enkele beurs in Europa heeft een dergelijk fraai geoutilleerd gebouw en bij een bezoek aan Amsterdam is het aan te bevelen een bezoek aan de effecten beurs in het programma op te nemen. Het is daarbij raadzaam, vooraf bij de Vereeniging voor den Effectenhandel, Beursplein 5 te Amsterdam, een verzoek in te dienen aan een van de rondleidingen te mogen deelnemen. Op overzichtelijke wijze wordt dan aan de hand van een fraaie diaserie de werkwijze van de effectenbeurs uiteengezet, waarna men vanaf de galerij, bij het beeld van Mercurius, het gebeuren op de z.g. beurs- vloer kan gadeslaan. U kunt ervan verzekerd zijn, dat u van een dergelijk bezoek, dat 2 uur in beslag neemt, geen spijt zult hebben. Deze vereniging is opgericht in 1876. Het doel is de bevordering van de effectenhan del in de ruimste zin, daaronder begrepen de geldhandel, voorzover met de effecten handel in verband staande. Als voornaamste middelen ter bereiking van haar doel kent de „Vereeniging" de vaststelling van reglementen en usances, het inrichten van een beurszaal, het uitge ven van een prijscourant en het vaststel len der koersen. Voorts vaststelling van provisie, van controlemaatregelen en strafbepalingen, de vakopleiding, de be scherming van de belangen van fondsen houders, beslissing van geschillen en be hartiging van geestelijke en stoffelijke belangen van leden en oud-leden. Dat echter ook de overheid een stevige greep op een belangrijk instrument als de effec tenbeurs heeft, zal voor ieder duidelijk zijn. Zo kan bijvoorbeeld in geval van mone taire calamiteit, hetzij in het binnenland, hetzij in het buitenland, de minister van Financiën in overleg met het beursbestuur de handel ter beurze stopzetten. De overheid is overigens zeer gebaat bij een zo volledig mogelijk functioneren van de Amsterdamse Effectenbeurs, getuige het grote aantal ter beurze genoteerde staatsleningen. Het is slechts aan leden en hun bedienden toegestaan, de beursvloer te betreden en effecten te kopen of te verkopen. Om als lid te worden toegelaten, moet aan een aantal eisen worden voldaan: 1. Men moet als hoofdbedrijf de effecten handel in Nederland uitoefenen en Ne derlander zijn. 2. Men moet tenminste twee jaren ter beurze van Amsterdam werkzaam zijn geweest en over de vereiste vakkennis beschikken. 3. De aanvraag voor het lidmaatschap moet gepaard gaan met een verklaring, getekend door twintig leden, waarin zij de aanvrager als lid voorstellen. Onnodig te zeggen, dat daarnaast hoge eisen worden gesteld aan de kredietwaar digheid van de leden en dat daarop voort durend toezicht wordt uitgeoefend door het beursbestuur. Leden van de „Vereeniging" zijn tevens verantwoordelijk voor de vakbekwaam heid en de eerlijkheid van hun bedien den. Ruim 200 effectenfirma's zijn lid van de „Vereeniging", waaronder de banken. In totaal bezoeken 600 a 700 personen min of meer regelmatig de Beurs. Effectenopdrachten dienen dus altijd via een lid van de Vereeniging voor den Effec tenhandel te worden uitgevoerd. Voor on ze organisatie zijn dit Schretlen Co. en Transandine Handelmaatschappij, die bei de volledige dochters zijn resp. van de Centrale Banken Eindhoven en Utrecht. In een volgend artikel zullen wij ingaan op de werking van de effectenbeurs.

Rabobank Bronnenarchief

blad 'Raiffeisen Boerenleenbank' | 1972 | | pagina 31