eurodollarmarkt
financieel overzicht
28
drs. h. visser
Wanneer men over Eurodollarmarkt spreekt, bedoelt men
daar veelal een internationale geldmarkt mee, waar direct
opeisbare tegoeden en termijndeposito's luidende in dol
lars worden verhandeld.
Deze tegoeden en deposito's - dat is het karakteristieke
van de Eurodollarmarkt - zijn in handen van niet-
ingezetenen met betrekking tot de Verenigde Staten. De
laatste jaren worden ook andere valuta's, met name de
D-Mark en de Zwitserse Franc, op de internationale
geldmarkt verhandeld en men spreekt dan ook wel van
Eurovalutamarkt.
Volledigheidshalve willen wij even het onderscheid aan
stippen tussen de Eurodollarmarkt, de Eurokapitaalmarkt
en de Europese Kapitaalmarkt. Met de Eurodollarmarkt
duidt men de internationale kapitaalmarkt aan, waarop
een emissie tegelijkertijd in een aantal Europese financiële
centra plaatsvindt, waar de debiteuren veelal een hoge
standing hebben en afkomstig zijn uit de gehele wereld,
evenals de beleggers.
Het totale bedrag aan openbare emissies op de Eurokapi
taalmarkt bedroeg in 1971 een 3,4 miljard en hiervan
65 in dollars en 25 in Duitse Marken. De Amerikaanse
bedrijven zijn een belangrijke categorie debiteuren, zij
namen circa 1/3 deel van de emissies op.
De Europese Kapitaalmarkt verkeert in feite nog in het
embryonale stadium, zij moet de geïntegreerde kapitaal
markt van de Lid-Staten der Europese Gemeenschap
gaan vormen. Momenteel is de Europese Kapitaalmarkt
niet anders dan de totaliteit van de zes afzonderlijke
nationale kapitaalmarkten.
Na de Tweede Wereldoorlog is de internationale handel
zeer expansief toegenomen en zijn er steeds meer
multinationale en internationaal georiënteerde onderne
mingen ontstaan. Zij zijn vanwege hun karakter ertoe
overgegaan een deel van hun gelden in internationale
betaalmiddelen aan te houden. Gezien de centrale plaats
van de Amerikaanse dollar in de internationale monetaire
verhoudingen is het niet verwonderlijk dat bedrijven dol
lars aanbieden.
Zo kunt u het geval voorstellen dat een Nederlandse
exporteur, die een vordering heeft op een Amerikaanse
importeur het bedrag laat crediteren op een speciale
dollarrekening die hij bij een bank heeft. Zie hier de
geboorte van Eurodollars. De bank kan nu onder andere
dit tegoed op de Eurodollarmarkt uitzetten. Vroeger werden
deze deposito's op de Amerikaanse geldmarkt uitgezet,
doch een groot aantal factoren hebben ertoe geleid, dat
aan het eind van de vijftiger jaren een Europees
werkgebied gekozen werd. Een tweetal factoren willen wij
hier noemen.
In Amerika kent men de zogenaamde Regulation Q, die
alleen voor Amerikaanse banken in de Verenigde Staten
geldt en die inhoudt dat het verboden is interest te
vergoeden over direct opeisbare tegoeden - looptijd
korter dan 30 dagen Bovendien omvat de regeling
ook de bepaling met betrekking tot de maximaal toelaat
bare interestpercentages voor termijndeposito's - loop
tijd langer dan 30 dagen -. Deze Regulation Q geldt niet
voor buitenlandse kantoren van Amerikaanse banken.
Mede door deze maatregelen was het renteniveau in de
jaren vijftig in de Verenigde Staten lager dan in Europa,
hetgeen de bezitters van deposito's in dollars, zowel
Amerikanen als niet-Amerikanen ertoe bracht hun te
goeden elders te beleggen.
Als tweede factor kan het toenemende buitenlandse
aanbod van dollars ten gevolge van de betalingsbalanste
korten van de Verenigde Staten genoemd worden. Gezien
het lagere interestniveau in de Verenigde Staten richtte dit
aanbod zich op Europa. De omvang van de Eurodollar
markt werd eind 1971 door de Bank voor Internationale
Betalingen te Bazel op 54 miljard geschat.
Een belangrijk onderscheid tussen deze internationale
geldmarkt en de nationale geldmarkt is, dat de eerst
genoemde vrijwel vrij is van enige controle, waaraan de
nationale geldmarkt wel is onderworpen. Enerzijds geeft
dit een enorme mobiliteit en een snel aanpassingsvermo
gen aan vraag- en aanbodvariaties, anderzijds kan dit
reservoir van interest-gevoelig kapitaal een bedreiging
vormen voor met name die landen, waarvan verwacht
wordt dat ze te zijner tijd zullen gaan revalueren.
In de afgelopen jaren hebben we kunnen con
stateren dat bijvoorbeeld Duitsland ten tijde van
revaluatiegeruchten onmiddellijk overspoeld werd met
dollars, die voor een groot deel afkomstig waren van
de Eurodollarmarkt. Zodoende kan men dus stellen, dat
de Eurodollarmarkt soms in negatieve zin de stabiliteit van
de wisselkoersen beïnvloedt. In tijden van grote druk op de
stabiliteit van een valuta rest slechts het vrijgeven van
de pariteit van de desbetreffende valuta. Wanneer er
sprake is van lichte druk, kunnen een aantal maatregelen
getroffen worden, die het vrije spel van de Eurodollar
markt enigszins beperken. Zo heeft Duitsland de zoge
naamde Bardepotpflicht ingesteld, die inhoudt, dat Duitse
bedrijven thans de helft van het bedrag, dat in het
buitenland wordt opgenomen bij de Bundesbank rente
loos moeten aanhouden. Nederlandse maatregelen in
deze zijn het verbod om interest te vergoeden over
direct opvraagbare tegoeden in handen van niet-inge-
zetenen en de regeling inzake een toegestaan gering
netto buitenlands passief voor de banken in Nederland.
