40
kwaliteitsgarantie
contract en conflicten
geen snelle groei in
nederland
over franchising gesproken
dergelijke gegevens centraal te ver
werken. Men moet daarbij bedenken, dat
er in Nederland alleen in de horecasec-
tor nog zo'n 17.000 één- en tweemans
zaken bestaan. En datzelfde geldt voor
bij voorbeeld de detailhandel. Er zijn in
ons land nog ongeveer 75.000 detailhan
delszaken waarin niet meer dan twee
personen werken. Zij moeten persoonlijk
alle werk verzetten dat zich in het bedrijf
voordoet, tot in de kleinste details.
Bij franchising ontstaat voor hen kans
om veel werk centraal te laten verrichten
en wel door specialisten: marktonder
zoek, loonadministratie, statistiek enzo
voort. Met name voor het kleine bedrijf
opent een franchising-contract onge
dachte nieuwe mogelijkheden.
Uit het voorgaande blijkt voldoende dat
deze vorm van samenwerking zich voor
doet tussen bedrijven die werkzaam zijn
op het gebied van de distributie: daar
waar goederen of diensten aan de
cliënten moeten worden afgezet. Zij is
erop gericht die levering aan de cliënt te
doen geschieden op een uniforme en
goed geregelde manier, zodanig dat die
uniforme manier van levering met alle
daarbij behorende finesses - van de
naam van de zaak tot aan de kleur van
het pakpapier - in het denken van de
afnemer samengroeit tot één geheel, dat
voor hem een kwaliteitsgarantie inhoudt.
Zoals gezegd is dat mogelijk, zowel bij
de levering van goederen als in de
dienstensector, zoals de horeca, de we
reld van het toerisme of het bankwezen.
En ook is die samenwerking mogelijk
tussen - in vaktermen gezegd - opeenvol
gende leden van de bedrijfskolom, zoals
tussen een groot hotel en meerdere klei
nere hotels.
Het is bij franchising van groot belang
dat in het contract de rechten en
plichten van beide partijen nauwkeurig
en ondubbelzinnig worden vastgelegd,
vooral ook omdat men bij franchising
een samenwerking op langere termijn
beoogt. Dat exact vastleggen is blijkbaar
bijzonder moeilijk. In de Verenigde Staten,
zo werd door een studiecommissie vast
gelegd, raakte bijna veertig procent van
alle mensen die in de loop van een
aantal jaren bij franchising waren be
trokken, in juridische moeilijkheden ver
wikkeld. Uiteraard wordt dat ten dele
veroorzaakt door het feit, dat de econo
mische omstandigheden zich in de loop
van de jaren wijzigen. Er doen zich
onvoorziene gebeurtenissen voor, de
voorgespiegelde omzet kan tegenvallen,
de bedrijfskosten kunnen onverwacht
sterk stijgen. Dergelijke dingen kunnen in
de loop van de jaren leiden tot menings
verschillen en op den duur tot spanning
of echte onenigheid tussen de contracte
rende partijen. Ook kunnen meningsver
schillen ontstaan over bij voorbeeld de
kosten of de wenselijkheid van een be
paalde reclamecampagne, over de nood
zaak van bepaalde investeringen, of over
de kwaliteit van de adviezen die de
franchise-gever verschaft. Een voor de
hand liggend geschilpunt kan ten slotte de
vergoeding zijn, die de franchise-nemer
aan zijn wederpartij moet betalen, te
meer daar deze vergoeding jaarlijks te
rugkeert.
Die voordurende dreiging van menings
verschillen heeft er in de V.S. toe geleid,
dat men in diverse staten streeft naar
een wettelijke regeling van de franchi
sing; in Californië en New Jersey be
staan dergelijke regelingen al. Dat zulke
voorzieningen van belang zijn, blijkt uit
een tweetal cijfers. Men mag aannemen
dat op dit moment in de Verenigde Staten
ongeveer 1400 franchise-gevers contrac
ten hebben lopen met zo'n 600.000 fran-
chise-nemers. Zij komen tegenwoordig
voor in de meest uiteenlopende bedrijfs
takken.
Zal deze vorm van samenwerking nu ook
in ons land van grote betekenis
worden?
De verwachtingen daarover lopen uiteen.
Enerzijds kan men stellen dat de franchi
sing aan de overkant van de oceaan
door allerlei oorzaken is bevorderd, oor
zaken die hier in Nederland niet aanwe
zig zijn of in aanzienlijk mindere mate.
De neiging om als zelfstandige franchise
nemer een bedrijf te beginnen is in
Amerika bevorderd door een omvangrij
ke werkloosheid en ze is anderzijds niet
afgeremd door voortreffelijke sociale
voorzieningen zoals de werknemers in
Nederland hebben, evenmin als door een
strak prijsbeleid van overheidswege of door
hoge vestigingseisen.
Daar staat echter tegenover, dat heel
veel kleinere bedrijven, die aan zichzelf
overgelaten en zwak zijn, door de des
kundige en specialistische leiding van
een franchise-gever tot grotere presta
ties en daardoor tot hogere winsten
kunnen worden gebracht. Daar komt nog
bij dat deze vorm van samenwerking kan
worden gebruikt voor het bereiken van
nogal uiteenlopende doeleinden. In het
voorbeeld van de filialen van De Gruyter,
die zelfstandig konden worden, was de
franchising gericht op een blijvende sa
nering van de bedrijven. Daarnaast kan
een gezond bedrijf door middel van fran
chising zich sneller en met minder kapi
taal een groter aantal vestigingsplaatsen
verwerven dan langs de weg van de
„normale" oprichting van eigen leverings-
punten. Die expansiegedachte lag ten
grondslag aan de franchising van Jamin
en van de HEMA. En een speciale vorm
van expansie is ten slotte de marktpene-
tratie: ziet een buitenlands bedrijf -
zoals Holiday Inn of Wimpy - in Neder
land uit naar franchise-houders, dan be
tekent die uitbreiding tevens dat men
binnendringt in een marktgebied dat tot
dusver onbetreden terrein was.
Ook die veelzijdigheid van de franchising
kan er wel eens toe leiden dat het
voorbeeld van de franchising in de V.S. in
ons land grif navolging zal vinden. Het
zal daarbij van groot belang zijn, dat
daarvoor tijdig een wettelijk kader wordt
geschapen.