financieel
overzicht
bretton woods
internationale liquiditeiten
internationale liquiditeiten en
wereldhandel
12
Al eeuwen wordt het goud door de mensheid als iets
waardevols beschouwd. De schoonheid van d t edelme
taal en zijn duurzaamheid maken het tot een zeer
begerenswaardig goed. Behalve dat dit edelmetaal van
wege zijn eigenschappen bij uitstek geschikt was en is
voor sieraden en thans ook voor toepassingen in bepaal
de industrieën - goud roest immers niet - heeft het
van oudsher een belangrijke functie gehad in het nationale
en internationale geldstelsel. Weliswaar heeft sedert de op
heffing van de inwisselbaarheid van het papiergeld tegen
goud het goud geen betekenis meer in het nationale geld
stelsel, doch in het internationale geldverkeer speelt het
goud nog steeds een belangrijke rol. Hoe belangrijk deze
rol in de toekomst moet zijn, is een vraag die momenteel
in het centrum van de discussies staat tussen de mone
taire deskundigen. Sommigen wensen de betekenis van het
edelmetaal verder te verminderen, terwijl anderen juist
door een verhoging van de goudprijs de betekenis van het
goud, als onderdeel van de internationale liquiditeiten-
voorraad, willen vergroten.
Uitgaande van het hoofddoel: uitbreiding van de internatio
nale handel die een wezenlijke bijdrage kan leveren tot
een inkomensgroei en een hoog peil van de werkgelegen
heid kwamen de leden van het I.M.F. te Bretton Woods
overeen dat de valuta's in goud of in dollars uitgedrukt
worden. De goudpariteit van de gulden werd toentertijd op
0,334987 gram goud vastgesteld. Na een devaluatie in 1949
en revaluaties in 1961 en 1971 is thans de goudpariteit van
onze gulden gelijk aan 0,252262 gram goud. Voorts werd
afgesproken dat de landen door middel vari aan- en
verkoop van vreemde valuta's de wisselkoers zouden
stabiliseren. In de praktijk kwam dit neer op aan- en
verkoop van dollars, immers het overschot aan dollars
kon te allen tijde tegen goud ingewisseld worden (dollar-
convertibiliteit). Gezien de grote voorraad monetair goud
waarover de Verenigde Staten een twintigtal jaren geleden
beschikten, leek het een feilloos werkend systeem.
Een consequentie van het systeem der stabiele wissel
koersen is de noodzaak van het aanhouden door de
landen van monetaire reserves die dienen om tijdelijke
tekorten op de betalingsbalans op te vangen. Deze
monetaire reserves, ook wel internationale liquiditeiten
genoemd, bestaan uit:
goud
deviezen
(super) goudtranche positie bij het International Mone-
tary Fund
speciale trekkingsrechten op het I.M.F.
In de vijfentwintig jaar na de inwerkingtreding van de
artikelen der overeenkomst van het Bretton Woods-
verdrag is er in de onderlinge verhouding der liquiditeiten
bestanddelen veel veranderd.
Bij het opstellen van de monetaire reserves, exclusief de
speciale trekkingsrechten, valt op dat het aandeel van
hët goud in de loop der jaren is afgenomen.
Monetaire reserves:
in miljard
1950
1955
1960
1965
1970
goud
33,8
35,4
38,0
41,9
37,2
deviezen
13,2
17,0
19)0
23,8
44,5
positie bij I.M.F.
1,7
1,9
3,6
5,4
7,3
48,7
54,3
60,6
71,1
89,0
in
percentages
goud
69,4
65,2
62,7
58,9
41,8
deviezen
27,1
31,3
31,4
33,5
50,0
positie bij I.M.F.
3,5
3,5
5,9
7,6
8,2
Volledigheidshalve zij opgemerkt dat de dollarverplich
tingen van de Verenigde Staten momenteel meer dan 50
miljard bedragen terwijl hun monetaire goudvoorraad tot
11 miljard verminderd is.
Wanneer men deze cijfers zo overziet dan kan men zich
voorstellen dat de dollar-convertibiliteit gestaakt moest
worden. De krachtige expansie van de wereldhandel en
de toeneming van de financiële relaties tussen de rijke
landen is een te zware druk geworden voor de spil van de
goudwisselstandaard. Eerzijds zijn de Verenigde Staten j
zelf mede debet aan deze ontwikkeling, anderzijds heb
ben ook andere landen zich in onvoldoende mate onder
worpen aan de spelregels van het Bretton Woods-verdrag.
Wat de oorzaken ook mogen zijn, momenteel is er geen
sprake meer van een goudwisselstandaard maar van een
dollarstandaard.
Op de vraag hoe groot de omvang der internationale
liquiditeiten dient te zijn, is moeilijk een antwoord te
geven. Uiteraard neemt bij een expanderende internatio
nale handel de behoefte aan saneringsmiddelen toe, doch
in welke mate valt moeilijk exact aan te geven. De
wereldhandel tussen de niet-communistische landen heeft
zich in de jongste twee decennia ruim vervijfvoudigd,
terwijl de toename in de internationale liquiditeiten circa
