VRAAG EN ANTWOORD
VRAAG
Waarom verliest de bewaargever van effecten
zijn eigendom en wordt hij slechts concurrent
schuldeiser, indien de nummerverantwoording bij
de effectenbewaring komt te vervallen?
ANTWOORD
Van bewaargeving, waarbij de bewaargever zijn
eigendomsrecht behoudt, is alleen sprake, wanneer
het de afspraak is dat precies dezelfde zaak door
de bewaarnemer zal worden teruggegeven. Dit is
bij de in de wet geregelde bewaargeving altijd het
geval (artikel 1751 B.W.).
Bewaargeving waarbij niet dezelfde zaak behoeft
te worden teruggegeven, kent onze wet niet. Mag
de bewaarnemer een andere zaak, zij het dan ook
van dezelfde soort, teruggeven, dan is de overeen
komst geen bewaargeving in de zin van het Burge-
lijk Wetboek.
Als het niet de bedoeling is dat dezelfde zaken
worden teruggegeven, dus als het in bewaring
geven betrekking heeft op vervangbare zaken, dan
is dit wel een rechtsgeldige overeenkomst, maar
het is geen bewaargeving in de zin der wet.
Als iemand tien biljetten van honderd gulden aan
een vriend in bewaring geeft, dan heeft die vriend
niet precies dezelfde bankbiljetten terug te geven,
als hij maar in totaal een bedrag van ƒ1.000,terug
betaalt. Dit lijkt trouwens meer op een geldlening.
Zou de vriend failliet gaan, dan heeft de „bewaar
gever" slechts een concurrente vordering, evenals
andere schuldeisers. Hij heeft geen zakelijk recht.
Hij kan de zaak niet als zijn eigendom opvorderen,
want dan zou hij zijn eigendomsrecht moeten be
wijzen. Met betrekking tot zaken, die alleen maar
naar de soort bepaald zijn (vervangbare zaken), is
dit niet mogelijk.
Het brengen van geld naar een bank of spaarbank
is geen bewaargeving. Men zou het eerder verbruik-
lening kunnen noemen. Verbruikleen is een over
eenkomst waarbij de ene partij aan de andere een
zekere som gelds of een bepaalde hoeveelheid an
dere vervangbare zaken afstaat, onder beding van
latere teruggave van een gelijke som gelds of van
een gelijke hoeveelheid zaken van dezelfde soort
en hoedanigheid (artikel 1791 B.W.).
Dit geldt ook voor een effectendepot, waarbij
nummerverwisseling mogelijk is.
Volgens de Hoge Raad zijn er geen eigendoms
rechten mogelijk ten aanzien van niet geïndividuali
seerde zaken. Dit is door ons hoogste rechtscollege
beslist in het bekende arrest over de niet geïndivi
dualiseerde effecten (H.R. 12 januari 1968, N.J. 1968
nr. 274).
Verplichting tot nummerverantwoording maakt het
in bewaring gegeven effect tot een onvervangbare
zaak.
De onderscheiding tussen vervangbare en onver
vangbare zaken is dus geen onderscheiding, die
berust op een eigenschap van de zaken zelf. Dit
hangt af van de gemaakte partijafspraak.
Zonder nummerverantwoording is er dezelfde si
tuatie als wanneer iemand geld deponeert bij een
spaarbank. Er is geen reden om onderscheid te
maken tussen een spaartegoed en in open bewa
ring gegeven effecten zonder nummerverantwoor
ding.
In Duitsland worden de bezitters van niet ge-
individualiseerde bij een bank in bewaring gegeven
effecten tegen de gevolgen van een onverhoopt
faillissement van de bank beschermd door een spe
ciale wet. Het Duitse „Depotgesetz 1937" geeft hen
in zulke gevallen een voorrecht op de voorraad van
530
