"Woelige tijden voor het
nederlandsche bankwezen"
FINANCIEEL OVERZICHT
VERSLAG DOOR DEN PRESIDENT
De overdruk van een exemplaar van de eerste
Raiffeisenbode uit 1915 maakt een belangrijk deel
uit van dit laatste nummer van ons maandblad.
Het leek ons nuttig om dit facsimile niet uitsluitend
als een versiering van deze uitgave op te nemen,
maar het te plaatsen in de context van het tijds
gebeuren. Men kan zich daarbij geen betere leidraad
wensen dan het iaarverslaq van De Nederlandsche
Bank.
Wij raadpleegden het „Verslag door den Presi
dent en door de commissarissen, uitgebracht in de
Algemeene Vergadering van stemgerechtigde aan
deelhouders" op 31 mei 1915 en het verslag uitge
bracht op 30 mei 1916.
In het eerstgenoemde verslag (1914-1915) wordt
gewag gemaakt van de wijze waarop de wereld
oorlog om zich heengrijpt. „Het afgeloopen boek
jaar, het 101ste in het bestaan der Bank, wordt ge
heel beheerscht door den ontzettenden wereldoor
log, nog bij het schrijven van dit verslag gaande
tusschen Duitschland, Oostenrijk-Hongarije en Tur
kije eenerzijds, Rusland, Servië, Montenegro, Frank
rijk, België, Engeland en Japan anderzijds," aldus
opent het Verslag van den President.
Voorts wordt een overzicht gegeven van de grote
chaos die ontstaan was, waarbij verbindingen wer
den verbroken en met name het internationale geld
verkeer werd gestremd of in de war gestuurd. In het
internationale betalingsverkeer werd door de meeste
landen besloten de uitvoer van goud stop te zetten.
Hiermee werd één van de basisinstrumenten van de
internationale gouden standaard uitgeschakeld. Het
goud fungeerde niet langer als salderingsmiddel in
het internationale betalingsverkeer.
Op treffende wijze wordt geschilderd hoe de bin
nenlandse vertrouwenscrisis er toe leidde, dat kre
dieten werden opgezegd en deposito's opgevraagd.
Temidden van deze vertrouwenscrisis werd de
bank geroepen haar taak als „bankers' bank" te ver
vullen, hetgeen duidelijk blijkt uit de zinsnede „Nog
meer persoonen kwamen bij de Bank aankloppen om
steun, en onder dezen telde men zowel de groot
sten, de gemeenschap en hare organen, als de klei
neren en natuurlijk in de eerste plaats banken en
vooral spaarbanken, die aan de eischen van haar
eigen clientèle moesten voldoen." Van een alge
meen moratorium in het Nederlandse bankwezen
werd afgezien, in plaats daarvan werd met name in
de eerste weken van augustus extra steun gegeven
aan het bankwezen.
ORDENEND OPTREDEN
De plotseling veranderde omstandigheden nood
zaakten de regeringen van de verschillende landen
tot een ordenend optreden. Tot de genomen maat
regelen behoorden in de meeste gevallen ook een
versterking van de positie van de centrale banken
en een centralisatie van veel zaken bij de circulatie
banken, waarvoor de werkingssfeer tijdelijk werd
verruimd.
Belangrijke maatregelen werden genomen met
betrekking tot het functioneren van het goud. Ener
zijds diende het goud als salderingsmiddel in het
internationale betalingsverkeer, anderzijds vormde
het de zogenaamde metaaldekking voor de direct
opeisbare schulden van De Nederlandsche Bank.
522
