tuigen dalen aoordat de aanvankelijke
„earning power" is gedaald.
IV. Direct-geinduceerde ongecompenseerde
lasten
Bij voorbeeld uitgaven gedaan om schade
te voorkomen of te verhinderen.
Een tuinder kan bij voorbeeld grote schade
in de toekomst vermijden door van open
lucht op kassenteelt over te gaan. Men
wordt dus a.h.w. ,,op hogere kosten ge
jaagd".
V Indirect-geinduceerde ongecompenseerde
lasten
Uitgaven welke niet door de direct getrof
fenen worden gedaan maar door anderen.
Bij voorbeeld de overheid die bepaalde
milieubehoedende maatregelen bekostigd.
Dit is a.h.w. het publieke complement van
de sub I t/m IV genoemde private kosten.
B. DEDUCTIEF
Een typologie van economisch relevante las
ten. Expretiale effecten kunnen zichtbaar wor
den (bruto en netto) in de inkomenspositie of
in de vermogenspositie zowel bij particuliere
bedrijfshuishoudingen als bij de overheid.
Daarnaast kunnen ze ook doorwerken in de
consumptiesfeer (bv. een telefoon krijgt voor
iemand meer waarde naarmate zijn kennissen
ook een telefoon aanschaffen; nieuwe modellen
in de damesmode trachten bij de bestaande
modellen „economische" veroudering te be
werkstelligen).
Tenslotte vermelden we nog de mogelijke over-
heidsinstrumenten ten aanzien van expretiale ef
fecten.
Deze kunnen gericht zijn op:
a. eliminering
Het verwijderen of aanpassen van de bron van
ontstaan. Voor de veroorzakers kan dat vermij-
dingskosten meebrengen.
b. compensering
In eerste instantie moeten de veroorzakers de
getroffenen compenseren.
c. neutralisering
Het effect blijft bestaan maar de overheid neemt
afschermings- of ontwijkingsmaatregelen ten
behoeve van (potentieel) getroffenen.
d. contra-balancering
Het treffen van publieke voorzieningen die con
tra-effecten (contra-baten) in het leven roepen.
Bij voorbeeld: groenzones - bosaanleg, nieuwe
wegen ter vermindering van verkeersconges-
ties.
De instrumenten a en b werken via de produktie-
kosten en c en d via de belastingdruk bij het be
drijfsleven door op de omvang van het nationaal
inkomen.
Kortheidshalve kunnen we niet verder op alle
gebruikte begrippen en voorbeelden ingaan. Met
namo de laatste hoofdstukken geven een interes
sante bijdrage tot het doordenken van de theore
tische en politieke mogelijkheden inzake de aanpak
van expretiale effecten, in het bijzonder waar het
gaat om expretiale lasten.
H.
211
