1958/59
1967/68
1968/69
bedrag
bedrag
0/
/o
bedrag
Arbeidskosten
305,0
24,6
311,5
19,2
312,5
18,6
Pacht
69,5
5,6
138,5
8,6
146,5
8,7
Rente
18,0
1,4
32,5
2,0
33,5
2,0
Afschrijvingen
211,0
17,0
259,0
16,0
280,5
16,6
Voederkosten
359,0
28,9
481,5
29,7
487,0
29,0
Kunstmest
100,0
8,0
144,0
8,9
153,5
9,1
Zaden
30,5
2,5
32,5
2,0
34,5
2,0
Overige uitgaven
149,0
12,0
221,5
13,6
236,5
14,0
Totaal
1242,0
100,0
1621,5
100,0
1684,5
100,0
pachtbedrijven in het totaal van de landbouw
bedrijven in Schotland 49%, in 1966 was dit ge
daald tot 44 Wanneer de gegevens uitsluitend
voor de 28.000 „commercial farms" beschikbaar
zouden zijn de helft van het aantal landbouw
bedrijven in Schotland bestaat uit „part-time hol
dings" dan zou de teruggang van de pacht nog
duidelijker in het oog springen. Het financiële as
pect van deze teruggang ligt vooral in de binding
van het bedrijfsvermogen voor de grondfinancie-
ring. Daardoor resteert dikwijls onvoldoende werk
kapitaal, waarmee de boer juist zijn inkomen moet
zien te vergroten. Er gaan dan ook steeds meer
stemmen op voor een buy-and-lease-back systeem
d.w.z. dat gekochte landerijen aan beleggers wor
den aangeboden en door de betreffende boeren
weer worden gepacht. Onwillekeurig denken wij
hierbij aan het Nederlandse Grondbank-idee.
OMVANG KREDIETVERLENING AAN DE LAND
BOUW
De Schotse banken hadden in 1969 tot een be
drag van 50 a 60 miljoen pond in de landbouw
uitstaan. Dit bedrag vertegenwoordigde 10 tot 12
van het totale kredietbestand van de banken. Voor
de afwikkeling van de kredietpositie wijzen de
bankiers erop dat een zeker geduld nodig is om
de boeren in de gelegenheid te stellen de aflos
singsverplichtingen na te komen. De ervaring leert,
dat met enig uitstel van aflossing bij tijdelijke
moeilijkheden de kredietpositie gewoonlijk niet in
gevaar komt.
HET KOSTENPAKKET
Hoewel het buiten het directe financieringsvlak
ligt, geeft het artikel in The Scottish Bankers
Magazine een opstelling over de ontwikkeling van
het kostenpakket van de landbouwbedrijven in de
jaren 1958/59, 1967/68 en 1968/69. De lezer kan
aan de hand hiervan zelf conclusies trekken.
Dit interessante overzicht willen wij onze lezers
niet onthouden. De bedragen zijn in miljoenen pond
sterling. De gegevens zijn ontleend aan Annual
Abstracts of Statistics (zie hierboven).
SLOT
De resultaten van de opiniepeiling onder de
Schotse bankiers laten verschillende vragen open.
Wij denken aan de vraag of de kredietvormen die
de banken ter beschikking stellen, aansluiten aan
de behoeften van de boer. Wij denken ook aan de
kredietkosten. Overigens zouden deze vragen beter
door de boeren zelf kunnen worden beantwoord.
Verder is, zoals al eerder gezegd, geen antwoord
te vinden op de vraag of de kapitaalvoorziening
voor de landbouw voldoende geacht kan worden
voor realisering van het aanpassingsproces in de
toekomst.
Afgezien van deze vragen blijkt echter dat de
Schotse bankiers bij de concrete kredietbeslis
singen in sterke mate rekening houden met toe
komstverwachtingen enerzijds en ondernemers
kwaliteiten anderzijds. Dit zijn twee onderwerpen
die ook in het beleid van onze banken grote aan
dacht hebben.
456
