ENKELE
JURIDISCHE ASPECTEN
VAN FUSIE
Fusies, jointventures en allerlei andere vormen
van gehele of gedeeltelijke samenwerking zijn een
vrijwel dagelijks terugkerend gebeuren. Vele over
wegingen kunnen hieraan ten grondslag liggen. Zo
is het bijvoorbeeld mogelijk dat door samenwer
king een gunstiger bedrijfsomvang wordt verkre
gen, een betere rentabiliteit kan worden bereikt
of dat een doelmatiger gebruik kan worden ge
maakt van de voortschrijdende mechanisatie of
automatisering. Een opsomming van alle mogelijke
overwegingen zou een welhaast oneindige lijst op
leveren, wat geenszins de bedoeling van dit artikel
is.
Wij zijn voornemens de economische aspecten
en overwegingen van alle vormen van concentra
ties geheel buiten beschouwing te laten, want in
de dagbladen en vakpers wordt hieraan veelvuldig
aandacht geschonken. Anders evenwel is het ge
steld met de juridische aspecten van een en ander,
die zelden worden besproken. Onbegrijpelijk is dit
natuurlijk geenszins, omdat het economische be
lang vanzelfsprekend in een bredere kring belang
stelling geniet dan de voor een leek droge en ook
onbegrijpelijke juridische materie. Omdat „concen
tratie" bijna tot een wachtwoord is geworden, waar
mee thans zeer velen te maken hebben of wellicht
in de nabije toekomst te maken zullen krijgen, me
nen wij dat het goed is deze zijde eens nader te be
lichten. Uiteraard is het niet de bedoeling in dit
korte bestek een volledige handleiding te geven;
wij zullen ons beperken tot een schets van de
voornaamste mogelijkheden bij fusies.
Allereerst dient duidelijk voorop te worden ge
steld, dat het begrip fusie een samengaan in
enigerlei vorm in onze wetgeving niet voorkomt.
Om toch tot het beoogde resultaat te komen, moet
men zich dus „behelpen" met wel bestaande juri
dische constructies. In de praktijk zijn dit vrijwel
altijd de koopovereenkomst en de ruil. Andere
vormen zijn weliswaar denkbaar, doch van veel
geringere betekenis en ze zullen dan ook buiten
beschouwing worden gelaten.
Het is op deze plaats wellicht nuttig nog uit
drukkelijk te vermelden, dat wij, wanneer wij hier
na spreken van samengaan niet het oog hebben
op gevallen, waarbij slechts bepaalde handelingen
of groepen van handelingen voor gemeenschappe
lijke rekening worden verricht. We verstaan hier
onder alleen een algemeen en permanent samen
gaan. Ter wille van de beknoptheid zullen wij
voorts het samengaan van ondernemingen zonder
rechtspersoonlijkheid buiten beschouwing laten en
ons beperken tot rechtspersonen en dan nog tot
de naamloze vennootschappen, de stichtingen en
de coöperatieve verenigingen.
NAAMLOZE VENNOOTSCHAPPEN
Van deze drie neemt de naamloze vennootschap
een bijzondere positie in. Bij deze rechtsvorm be
staat de mogelijkheid om in economisch opzicht
op vrij eenvoudige wijze tot een samengaan te
komen, terwijl de juridische positie van de partners
geheel ongewijzigd blijft. Dit is mogelijk doordat
haar kapitaal is verdeeld in aandelen, welke in be
ginsel verhandelbaar zijn en niet aan de persoon
van de eigenaar gebonden. Een duidelijk voor
beeld van de mogelijkheden welke dit biedt, is de
verkrijging van alle aandelen in de ene N.V. door
een andere N.V. Zonder twijfel is in dit geval in
economisch opzicht sprake van een volledig sa
mengaan.
Juridisch is dit een transactie van koop en ver
koop of ruil van aandelen. De prijs van een derge
lijke verkrijging van aandelen wordt dan voldaan in
contanten of in aandelen van de verkrijgende N.V.
In beide gevallen ontstaat de situatie, welke wordt
287
