aard, een deel richt zich meer op de distributie en
reparatie, terwijl er ook zuiver dienstverlenende
bedrijven zijn. Hier treden overigens allerlei ver
schuivingen op.
Ambachtelijke functies worden soms meer ne
venfuncties. De elektro-installateur verkoopt meer
en repareert minder. De loodgieter daarentegen
gaat als verwarmingsinstallateur optreden.
Het arbeidskostenvraagstuk werkt remmend op
het aantal reparaties maar versnelt de vervanging.
Daarnaast krijgt de zelfwerkzaamheid van de con
sument meer accent, mede doordat men door
werktijdverkorting meer vrije tijd heeft. De fabri
kanten bevorderen door een gemakkelijke ge-
bruiksaanwijziging en door aangepaste materialen
het gebruik van onderhoudsartikelen door de doe-
het-zelver.
Het ambacht fungeert niet alleen ten behoeve
van de gezinshuishoudingen maar kan een belang
rijk complement worden voor de industrie. Hier
vindt een voortdurende wisselwerking plaats. Uit
besteding van de industrie aan kleinere ambachte
lijke bedrijven kan voortkomen uit het feit dat deze
bedrijven een bijzondere bekwaamheid bezitten,
maar vindt daarnaast ook plaats als gevolg van de
hoge bezettingsgraad van de industrie. In zo'n si
tuatie zal de betrokken industrie bepaalde onder
delen nog wel zelf kunnen maken, maar de hoge
bezettingsgraad doet de bijbehorende variabele
kosten progressief verlopen. De variabele kosten-
calculatie zal dan uitwijzen dat het uitbesteden een
kostenvoordeel oplevert. Deze situatie doet zich
vooral de laatste jaren voor.
In de verschillende ambachtelijke sectoren is het
aantal vestigingen voortdurend in beweging. Dit
blijkt onder meer uit de gegevens die korte tijd
geleden beschikbaar werden gesteld door het Cen
traal Registratiekantoor Detailhandel-Ambacht. Een
vergelijk tussen de situatie per begin 1970 met die
per begin 1961 leverde de volgende cijfers op:
1970 1961
bouwambachten
32.820
33.310
hout-textielverwerkende ambacht
13.410
16.850
lederverwerkende ambacht
4.830
8.090
voedselvoorz. ambacht
19.230
24.050
metaalverwerkende ambacht
37.660
35.170
overige ambachten
18.390
16.650
Hieruit blijkt dat het aantal vestigingen in de
meeste sectoren is teruggelopen. Een uitzondering
op deze regel vormen de metaalverwerkende am
bachten. leder van deze sectoren vormt een con
glomeraat van verschillende branches. In de bouw
ambachten treft men de loodgieters, gas- en water-
fittersbranche, metselaars, tegelzetters en dak-
bedekkers aan.
DE BOUWSECTOR
Onze bijzondere aandacht gaat ditmaal uit naar
de bouwbedrijven. Deze sector wordt gekenmerkt
door aanzienlijke tegenstellingen. Aan de ene kant
een grote groep kleine bedrijven, aan de andere
kant een relatief klein aantal grote en heel grote
bedrijven. Enkele jaren geleden was het nog zo
dat 60 van de bouwbedrijven minder dan 5
werknemers telde. Deze groep nam 10% van de
bouwproduktie voor zijn rekening. De grote be
drijven, nl. die met meer dan 50 man, verzorgden
50 van de bouwproduktie. Dit betrof slechts
3,5 van de bedrijven. Dat de kleinere bedrijven
een wat minder gunstige positie innemen, blijkt uit
het aantal opheffingen, dat in de periode 1952-1963
bij de kleine bedrijven tweemaal zo hoog was als
bij de grotere (in dit geval meer dan 15 werk
nemers). De bouwmarkt is een samengesteld ge
heel. Men zou hierin een aantal deelmarkten kun
nen onderscheiden, waaronder de woningmarkt,
de markt voor bedrijfsgebouwen, voor agrarische
gebouwen, voor bijzondere gebouwen, de markt
voor herstellen en verbouwen en de markt voor
onderhoud.
Dat de kleine en middelgrote en grote aan
nemersbedrijven ieder een eigen rol spelen, blijkt
onder meer uit een enkele jaren geleden door het
Economisch Instituut van Tilburg onder de titel
Bouwperspectief gepubliceerde studie. Hierbij
bleek dat het aandeel van de kleine aannemers op
de woningbouwmarkt na 1955 geleidelijk daalde tot
19,3% in 1962 om daarna weer enige groei door
te maken tot 23,6% in 1966.
In de deelmarkt van de bedrijfsgebouwen deed
zich na 1962 een soortgelijk herstel voor, namelijk
van 18,6 naar 22,6% in 1965. Het jaar daarop
volgde er echter een teruggang in het aandeel van
de kleine aannemers naar 16,9%. Genoemde be
drijven noteerden in de sector bijzondere gebou-
177
