midden- en kleinbedrijf
ties in de praktijk gebracht. Vanzelfsprekend heeft
men steeds meer ervaring opgedaan en zijn de
thans toegepaste vormen verder geëvolueerd.
De oudere vormen van samenwerking hadden in
het algemeen meer een defensief karakter. Men
wilde zich verdedigen tegen allerlei factoren welke
een bedreiging vormden voor het bestaan, markt-
bederf, het grootbedrijf enz.
Nu het bedrijfsleven zich veel meer op de markt
heeft ingesteld, gaat het er niet langer om zich te
handhaven maar zich een betere positie op de
markt te veroveren door verbeterde doelmatigheid,
door een beter assortiment en een produkt dat
meer is aangepast aan de eisen van de afnemer.
Nu samenwerking meer accent gaat krijgen en
ook positiever beoordeeld gaat worden heeft de
Raad voor het Midden- en Kleinbedrijf opnieuw
een rapport over samenwerkingsvormen gepubli
ceerd. Hierin wordt aandacht besteed aan samen
werkingsvormen gericht op de versterking van de
positie op de inkoopmarkt, samenwerking bij pro-
duktie en afzet en de samenwerking in de sectoren
horeca en vervoer.
SAMENWERKING BIJ INKOOP
Het is denkbaar dat de groothandelsfunctie
wordt samengebracht. Hier ontstaan de inkoop
verenigingen of inkoopcombinaties. Zo bestonden
er medio 1967 in Nederland in de textielhandel 18
inkoopcombinaties en 5 inkoopcombinaties in de
meubeldetailhandel en het woninginrichtingsbedrijf.
In de kruidenierswarenbranche zijn vijf landelijke
inkoopcombinaties, waarbij als grootsten Enkabé
en het Sperwerverbond. De vijf combinaties met
circa 2.800 vestigingen werden bevoorraad door
29 grossiers. Andere branches waar inkoopcombi
naties voorkomen zijn onder meer de brood- en
banketbakkerij (17 inkoopcombinaties in 1967), de
detailhandel in groente en fruit (grotendeels voor
de niet verse produkten), drogisten, het slagers-
bedrijf 25 inkoopcombinaties) en de detail
handel in schoenen. Voor de toetreding tot deze
combinaties worden uiteenlopende eisen gesteld
ten aanzien van het kapitaal en de grootte van het
bedrijf. Ook dient men wel een waarborgsom te
storten en entreegeld te betalen. De zorg van de
inkoopcombinatie kan zich, naast de inkoop, over
verschillende gebieden uitstrekken, waaronder de
verkoopbevordering, bedrijfseconomische adviezen
en het bevorderen van internationale contacten
(schoenen, textiel).
In de levensmiddelenbranche treft men naast de
inkoopcombinaties vooral ook de vrijwillige filiaal
bedrijven. Hier vindt een vergaande samenwerking
tussen groothandel enerzijds en kleinhandel ander
zijds plaats. Het initiatief werd hier genomen door
de grossiers. Zij werden geconfronteerd door con
centratiebewegingen bij de produktie maar ook bij
de afzet (grootwinkelbedrijven, inkoopcombinaties).
Er zijn thans in Nederland acht groepen van vrij
willige filiaalbedrijven met ruim 100 grossiers en
ruim 10.000 vestigingen. De mate van integratie is
hier veel sterker en kan tenderen tot samensmel
ting waarbij de concentratie zo ver gaat dat de
beleidsbepaling en de beleidsvoering steeds meer
gecentraliseerd worden.
De activiteiten van de centrale organisatie kun
nen zich bij deze samenwerkingsvormen bijzonder
ver uitstrekken. Zij kunnen zich o.m. bezighouden
met verkoopbevordering, bedrijfseconomisch be
heer, winkelinrichting, verzorging van de boekhou
ding, opleiding personeel enz.
Ook krijgt de centrale financiering steeds meer
aandacht. Zo kent de Spar de Stichting Spar
Waarborgfonds (bouw en verbouw); de IFA bezit
twee financieringsmaatschappijen voor grossiers;
A O beschikt over een financieringsmaatschappij
voor detailhandel in levensmiddelen en een Maat
schappij voor Bedrijfspanden en deelnemingen in
de levensmiddelenhandel. Voorts werd in 1962
door een tiental merkartikelenfabrikanten een fi
nancieringsmaatschappij opgericht.
SAMENWERKING BIJ VOORTBRENGEN VAN
GOEDEREN EN VERLENING VAN DIENSTEN
Deze komt in veel mindere mate voor. Voorbeel
den zijn te vinden bij de broodbakkers, die ge
meenschappelijk centrale bakkerijen stichtten. In
1960 waren er 62 van deze bakkerijen.
Bij de dienstverlening beperkt zich de samen
werking veelal tot de collectieve reclame (Horeca-
68
