KORTE UITLEG
RENTABILITEIT
Een belangrijk begrip bij de financiering van
ondernemingen is de rentabiliteit. Hieronder ver
staat men de verhouding tussen de opbrengst en
het vermogen waarmede die opbrengst is verkre
gen. Het is met andere woorden de beloning welke
men krijgt van het geïnvesteerde vermogen. On
derscheiden worden: de rentabiliteit van het eigen
vermogen en de rentabiliteit van het totale ver
mogen, welke laatste ook wel economische renta
biliteit wordt genoemd.
Indien een onderneming nu gebruik maakt van
f 100.000,vermogen, zal de rentabiliteit afhan
gen van de winst, de verhouding eigen en vreemd
vermogen en de rente welke de ondernemer moet
betalen over het vreemde vermogen.
Bedraagt de netto bedrijfswinst f 10.000,dan
bedraagt de rentabiliteit van het totale vermogen
10%.
Zou het desbetreffende bedrijf geheel met eigen
vermogen gefinancierd worden, dan is de rentabili
teit van het eigen vermogen gelijk aan die van het
totale vermogen. Stel nu dat niet voor 100% met
eigen vermogen wordt gefinancierd, maar voor
40 en daarnaast voor 60 met vreemd ver
mogen. Indien over het vreemde vermogen 8
rente moet worden betaald, bedraagt de winst na
aftrek van betaalde rente f 5.200,
Uitgedrukt in het geïnvesteerde eigen vermogen
betekent dit een rentabiliteit van het eigen ver
mogen van 13%. Hieruit blijkt dat het financieren
met vreemd vermogen onder bepaalde omstandig
heden kan leiden tot een verbetering van de ren
tabiliteit van het eigen vermogen. Men spreekt
hier over hefboomwerking. Dat deze hefboom
werking ook ten nadele van de rentabiliteit van het
eigen vermogen kan uitvallen, blijkt wanneer dit
zelfde bedrijf dat met 60 vreemd vermogen
werkt, niet 10.000,bedrijfswinst vóór aftrek van
rente maakt, maar slechts f 6.000,De opbrengst
na aftrek van betaalde rente daalt dan tot 1.200,
en daarmee de rentabiliteit van het eigen vermogen
tot 3 Voor een gunstige werking van de hef
boom is het noodzakelijk dat het percentage van
de over het vreemde vermogen betaalde rente
lager is dan de rentabiliteit van het totaal ge-
investeerde vermogen. Naarmate de kapitaalmarkt
rente stijgt, dient aan hogere eisen voldaan te
worden, wil de hefboom kunnen werken.
Een belangrijke factor, niet vermeld in dit voor
beeld, is de belastingheffing. Omdat de rente be
taald op vreemd vermogen aftrekbaar is, betekent
dit dat de hefboomfactor van nog grotere bete
kenis kan worden. Men zou overigens beter kun
nen spreken van de netto-winst na aftrek van
belastingen, uitgedrukt in een percentage van het
reële eigen ondernemingsvermogen (d.i. inclusief
open en stille reserves).
Ondernemingen welke niet over een voldoende
rentabiliteit beschikken, zijn niet in staat door in
vesteringen de technische ontwikkelingen bij te
houden. Alleen ondernemers, die voldoende renta
biliteit bereiken, kunnen hun voortbestaan blijven
financieren. Niet alleen is financiering van de
schaalvergroting noodzakelijk, maar er zijn boven
dien veelal diepte-investeringen (arbeidsbespa
rend) nodig. De minimale eisen welke men aan de
rentabiliteit moet stellen, lopen van bedrijf tot be-
33
