KORTE UITIIG
CONCENTRATIEVERSCHIJNSELEN
vele vormen
Het economische leven is voortdurend in be
weging. De krantenlezer wordt regelmatig verrast
door fusieberichten, welke elkaar de laatste jaren
in een steeds sneller tempo opvolgen. Men kan
zeggen, dat hier sprake is van het combinatie of
het concentratieverschijnsel, dat het economisch
gebeuren in sterke mate bepaalt.
De mate waarin men samenwerkt of samengaat
kan in het algemeen sterk uiteenlopen. Het kan
zijn dat men bepaalde afspraken maakt ten aan
zien van leveringsvoorwaarden of afzetgebieden,
het kan zijn dat men de afzet combineert of dat
men voor gezamenlijke rekening onderzoek verricht
of gezamenlijk inkoopt.
In plaats van samenwerking is echter ook
samensmelting mogelijk waarbij de bestaande on
dernemingen uiteindelijk plaats maken voor één
nieuwe onderneming. In dit geval spreekt men van
fusie. Al deze vormen van samenwerking en sa
mensmelting bieden bepaalde voordelen zoals een
krachtige positie op de in- en verkoopmarkt, een
betere bezetting van alle onderdelen van het pro-
duktie-apparaat, voordelen van het produceren op
grotere schaal met grotere machines en een betere
benutting van arbeidskrachten.
bedrijfskolom
De samenwerking of het samengaan kan in
verschillende richtingen plaatsvinden of wel verti
caal of wel horizontaal.
Voor een nadere verklaring van het begrip ver
ticaal moeten wij terug gaan naar het begrip be
drijfskolom. In de bedrijfskolom vindt men de op
eenvolging van bedrijven welke het produkt door
loopt, van grondstof tot eindprodukt.
Klassieke voorbeelden van opeenvolgende be
werkingsstadia zijn te vinden bij de bewerking van
grondstoffen als ijzer. De mijnindustrie levert erts
aan het hoogovenbedrijf, dat zijn produkt weer af
levert aan de walserij, terwijl de daaropvolgende
geleding in de bedrijfskolom, de metaalindustrie,
een verscheidenheid van produkten levert aan de
grossiers.
specialisatie en differentiatie
Naast de bedrijfskolom van de metaalindustrie
zijn er talloze andere voorbeelden te geven. Hier
bij richten producenten zich op een bepaalde groep
produkten; dit noemt men specialisatie.
Binnen één bedrijfskolom vindt er echter een
verdeling van werkzaamheden plaats welke men
met differentiatie aanduidt. Differentiatie betekent
dat de verschillende bewerkingen in afzonderlijke
produktie-eenheden plaatsvinden.
Het zich richten op één produkt of op één be
werking kan bepaalde voordelen met zich brengen
van een betere bezetting, een betere beheersing
van het procédé, enz. Een klassiek voorbeeld is
het scheepvaartbedrijf, dat aanvankelijk door koop
lieden geëxploiteerd, het gevaar opleverde van
onderbezetting, maar dat geëxploiteerd door reders
een meer optimale benutting opleverde.
Afhankelijk van de omstandigheden zijn er ook
grenzen te stellen aan de afsplitsing van bedrijven.
Zo wordt een bedrijf sterk afhankelijk van de afzet
van een bepaald produkt. Daarom zien wij ook
tegengestelde krachten welke bundelend werken.
412
