Ut
zorgdheid. Dr. Mansholt sprak tijdens de laatste
Raadszitting over een mogelijke crisis in de Ge
meenschap. In elk geval is er op het ogenblik be
paald geen klimaat waarin vruchtbare besprekin
gen over diepgaande kwesties als het structuur
memorandum van dr. Mansholt kunnen worden
gevoerd. Minister Lardinois is dan ook niet be
zweken voor de aandrang, die in de Tweede Kamer
op hem werd uitgeoefend om al op korte termijn
een standpunt over het plan-Mansholt bekend te
maken. Hij beloofde de Kamer om in september
een nota in te dienen, tegelijk met de Landbouw
begroting voor 1970. Zodoende kon er nog geen
fundamentele discussie tussen de minister en de
Kamer ontstaan over de denkbeelden die in het
structuurmemorandum van de Europese Commis
sie zijn neergelegd.
WETENSCHAP
Intussen begint er toch wel enige tekening te
komen in de discussie, die in agrarische kringen
over het memorandum wordt gevoerd. Bij deze
discussies gebruiken de landbouworganisaties een
discussienota van het Landbouwschap, die in de
openbare vergadering van het schap van 5 maart
werd besproken. Ook hebben zich inmiddels en
kele vooraanstaande wetenschapsmensen over het
memorandum uitgesproken, o.m. LEI-directeur dr.
A. Maris in Economisch-Statistische Berichten van
5 en 12 maart. De algemene teneur is sterk kri
tisch.
De heer Maris betoogt, dat de door de Com
missie veronderstelde samenhang tussen produk-
tiestructuur en marktmechanisme niet realistisch is.
Dit hebben wij ook in ons vorige commentaar ge
steld, waarbij wij ook lieten blijken wèl perspectief
te zien in een vermindering van de oppervlakte
landbouwgrond. Dr. Maris ziet een dergelijke
maatregel blijkbaar als zó moeilijk uitvoerbaar, dat
hij er weinig woorden aan besteedt. Hij volstaat
met op te merken, dat het een kostbare maatregel
is, waaraan hij de vraag verbindt: hoe moet het
gebeuren, waar ligt deze grond? Dit zijn belang
rijke vragen, maar wij vinden het jammer dat de
heer Maris niet nader is ingegaan op de veel fun
damentelere vraag in hoeverre beperking van het
areaal cultuurgrond kan bijdragen tot herstel van
het marktevenwicht. Wij zien hierin namelijk nog
steeds één van de weinige mogelijkheden om zon
der prijsverlaging en dergelijke paardemiddelen tot
een kleinere landbouwproduktie te komen.
Naar onze mening is het mogelijk om grond uit
de produktie te nemen zonder in de moeilijkheden
te vervallen, die de Amerikaanse regering destijds
had met het ,,soil bank" programma. Bij dit pro
gramma was het mogelijk om van een bedrijf van
b.v. 120 ha 20 of 30 ha met subsidie van de soil
bank braak te laten liggen. De boer incasseerde
de subsidie en besteedde zijn vrijgekomen tijd
door het resterende deel van zijn bedrijf intensie
ver te bewerken, zodat de totale produktie-omvang
niet of nauwelijks afnam. Het EEG-programma zou
uitsluitend gericht moeten zijn op het uit produktie
nemen van hele bedrijven, waarvan de grond voor
goed een andere bestemming zou moeten krijgen.
Afgezien van het agrarisch marktevenwicht zouden
hieraan in het dichtbevolkte West-Europa ook tal
van planologische voordelen verbonden zijn.
AFZETSTRUCTUUR
Zoals bekend wil het memorandum niet alleen
de produktie- maar ook de afzetstructuur moderni
seren. Hiertoe zouden producentengroeperingen
en Europese beroepsorganisaties in het leven moe
ten worden geroepen. De gedachtengang van de
heer Mansholt is, dat op deze manier de landbouw
geleidelijk meer verantwoordelijkheid zou kunnen
dragen voor de afzet van de produkten. Commen
taar hierop van dr. Maris: Voor de overheid een
niet onaantrekkelijke gedachte, maar voor het be
drijfsleven een weinig benijdenswaardige taak.
Is dit goed gezien? Vanzelfsprekend zou het niet
eenvoudig zijn om als bedrijfsleven een deel van
een langzamerhand traditionele overheidstaak over
te nemen. Maar in wezen is de huidige toestand
niet natuurlijk. We moeten het dan ook toejuichen
als de overheid het bedrijfsleven de middelen zou
willen verschaffen om op eigen benen te kunnen
staan.
DIAGNOSE EN THERAPIE
Ook in andere commentaren treft het ons, dat
men het vrijwel unaniem eens is met de diagnose
163