waterschappen vernieuwen
als regel hoger beroep mogelijk van de water
schapsbeslissing op Gedeputeerde Staten en
daarna desgewenst veelal ook bij de Kroon.
BESTUURSVERKIEZING
Bij de waterschappen moet onderscheid worden
gemaakt tussen een algemeen- of een hoofdbe
stuur en een dagelijks bestuur. De hoofdbestuurs
leden in sommige, zeer oude, waterschappen heten
ook wel de Heemraden of de Gezworenen (vooral
in Zeeland). De vergadering van het hoofdbestuur
wordt vaak aangeduid met de naam van „het Ver
enigd College" of ,,de Verenigde Vergadering".
De dagelijkse bestuursleden worden ook wel ge
noemd de Hoogheemraden. Het zijn alle namen
uit het oude waterschapsrecht, waarvoor in de mo
derne tijden meer de begrippen (hoofd)bestuur
en dagelijks bestuur gangbaar zijn. Zo sprak men
voorheen inzake het waterschapskantoor ook wel
van het Gemeenelandshuis. Tegenwoordig is het
eenvoudig: waterschapshuis of zonder meer wa
terschapskantoor.
De positie van de voorzitter van een waterschap
is in het algemeen een andere dan die van de
burgemeester in de gemeenteraad. Bij het water
schap heeft de voorzitter als regel ook een vol
ledige (soms zelfs doorslaggevende) stem in het
bestuur, niet alleen maar adviserend. Overigens
is zijn positie in een ander opzicht ook geheel
anders dan die van de burgemeester; de voorzitter
van het waterschap moet na 4 of 6 jaar herkozen
worden door het bestuur en eerst daarna volgt een
eventuele herbenoeming door de Kroon, leder
waterschapsreglement bakent de taak van voor
zitter, dagelijks bestuur en bestuur nauwkeurig af.
In de praktijk is het uiteraard ook een kwestie van
een al of niet soepel „spel". Kwam zoiets 2 jaar
geleden ook niet voor (maar daar ging het dan niet
soepel) in de gemeenteraad van Amsterdam, toen
het ging over de verantwoording tegenover de ge
meenteraad inzake het politiebeleid? Soms kennen
de kleine waterschappen ook nog een algemene
(jaarlijkse) vergadering van ingelanden.
Met de hierboven aangegeven historische
namen van Heemraden, Hoogheemraden, Gezwo
renen enz. is de duidelijkheid voor de publieke
opinie overigens, ten gevolge van deze historisch
„beladen" namen, veelal niet gediend. Voorzitter
dagelijks bestuur en bestuur ligt beter in het mo
derne spraakgebruik.
Wie ingelanden zijn in een waterschap is uit dit
verhaal langzamerhand wel duidelijk. Wat de in
woners zijn voor een gemeente, zijn de ingelanden
voor een waterschap. Het stemrecht van de inge
landen is soms gebonden aan de eigendom van
een (in de regel in het algemeen provinciaal water
schapsreglement) bepaalde oppervlakte grond,
soms aan de betaling van een bepaalde omslag.
Het geheel is gebaseerd op het bezit van onroe
rend goed, ongebouwd of gebouwd. Aldus wordt
ook het stemrecht geregeld, zowel voor de eige
naren van ongebouwd als van gebouwd. Grotere
eigendommen geven vaak ook een meervoudig
stemrecht. Per 25 ingelanden heeft men in be
paalde gevallen, die wij kennen, gelegenheid om
bestuurskandidaten te stellen voor de 4-jaarlijkse
of 6-jaarlijkse verkiezing. De kiezerslijsten worden
bij de grote waterschappen tegenwoordig heel
eenvoudig per computer opgesteld. Voor de uit
eindelijke verkiezing komen de ingelanden dan in
eenzelfde stemlokaal als bij verkiezingen van de
gemeenteraad, van Provinciale Staten of van de
Tweede Kamer. Zoals de voorzitter van een water
schap na zijn benoeming de vereiste eden aflegt
in handen van de Commissaris der Koningin, zo
leggen de gekozen bestuursleden deze eed af in
handen van hun voorzitter. De bestuursvergade
ringen der meeste waterschappen zijn openbaar.
Bij de grote waterschappen treft men dan ook
steeds de pers aan op de publieke tribune.
Uit en door het bestuur worden de dagelijkse
bestuursleden gekozen. Het is dus alles in de
praktijk heel wat eenvoudiger dan het voor de
buitenstaander lijkt. Bovendien is het met alle de
mocratische waarborgen omgeven.
122
