bleek vrijwel geheel veroorzaakt te zijn door het
goederenverkeer.
Terwijl de invoer gedurende de eerste zes maan
den een stagnatie had laten zien, is deze later in
het jaar sterk gestegen. Voorts stond tegenover
een verbetering van het dienstenverkeer met circa
f 65 miljoen een aanzienlijke achteruitgang van de
opbrengsten van het kapitaalverkeer met f 194
miljoen tot f 405 miljoen. Ook het kapitaalverkeer
zelf gaf een aanzienlijk tekort aan. Zo liet het
particulier kapitaalverkeer een tekort zien van
circa 340 miljoen tegenover f 160 miljoen in de
vergelijkbare periode van 1967. Deze gang van
zaken is echter vooral terug te vinden op de ont
wikkeling gedurende de eerste drie maanden van
het jaar.
De verslechtering van de betalingsbalans waar
toe met name het handelsverkeer bijdroeg, heeft
tot gevolg gehad dat de goud- en deviezenreser
ves van de Nederlandsche Bank met f 1,1 miljard
verminderden.
GELD- EN KAPITAALMARKT
De maanden november en december kenmerken
zich al jaren lang enkele uitzonderingen daar
gelaten als een krappe periode. De uitspraak
„krapte op de geldmarkt wordt veroorzaakt door
te dikke portefeuilles van de Nederlandse bevol
king" is wellicht enigszins overdreven, maar een
kern van waarheid schuilt er zeker in.
Naast de traditionele feestdagen in de maand
december, speelde in de achterliggende maanden
de op 1 januari 1969 in te voeren B.T.W. ook be
slist een belangrijke rol bij het meer dan normaal
aanhouden van liquide middelen.
In de praktijk van alle dag komt een dergelijk
gedragspatroon meestal erop neer dat ofwel een
kleiner deel van het contant ontvangen salaris bij
een bank- of giro-instelling wordt gestort ofwel
een groter deel van het giraal ontvangen salaris
onmiddellijk in contanten wordt opgenomen. Een
in grote lijnen parallel lopende gang van zaken
treft men in het bedrijfsleven aan.
Van 24 oktober tot en met 15 december heeft
de officiële call-geldrente zich dan ook onafge
broken op het toenmalige maximum van 4%
bewogen. Op 16 en 17 december was van een
lichte verbetering sprake, maar daarna tot het
einde was alles weer krapte wat de klok sloeg,
nog geaccentueerd op 20 december door de ver
hoging van het promessendisconto van de Neder
landsche Bank van 5 naar 5V2 reden om de
officiële call-geldrente vanaf die datum te ver
hogen tot 5%
De hiervoor geschetste liquiditeitspreferentie
van „the man in the street" leidde tot een aantal
gevolgen, waarvan er enige met een enkel woord
naar voren worden gehaald.
Zo ontstonden bij verschillende traditionele
spaarinstellingen ontsparingen, waardoor deze in
stellingen (lange) beleggingen op korte termijn
dienden vrij te maken ter handhaving van de zo
noodzakelijke liquiditeit.
Deze min of meer gedwongen verkopen (veelal
van obligaties) hadden een verstorende invloed op
de koersvorming van de obligatiemarkt, met an
dere woorden de obligatiekoersen kwamen onder
druk te staan. Mede hierdoor ontstond voor de
minister van Financiën een wat hachelijke situatie,
daar de aangekondigde staatslening door de hier
voor geschetste koersontwikkeling te krappe voor
waarden dreigde te krijgen. Met de hakken over
de sloot is het minimumbedrag van 225 miljoen
op de laagst mogelijke inschrijvingskoers van
99 gehaald, zij het dan, dat de rijksfondsen
diep in hun buidel hebben moeten tasten om de
minister tevreden te stellen. De verhogingen van
de discontovoeten in de diverse landen waren hier
eveneens debet aan.
AANDELENMARKT
Mede onder invloed hiervan kon de aandelen
markt niet goed meekomen. De internationale
waarden hadden over het algemeen met licht aan
bod te kampen, hetgeen voor een groot gedeelte
was terug te voeren tot de zwakke houding van
Wall Street. Hierdoor kon het hoogste punt van
het beursindexcijfer, dat begin december werd
bereikt, niet worden gehandhaafd. De lokale aan
delenmarkt vertoonde eveneens minder weer
standskracht. Door de dunne marktpositie (d.w.z.
dat tegenover een geringe vraag eveneens een
gering aanbod staat) was iets meer aanbod al vol
doende om de koersen onder druk te zetten. De
vriendelijke stemming van de afgelopen maanden
kon nauwelijks behouden blijven.
33
