De wisselwerking tussen een democratisch lei-
»r en de groep
Hier speelt zich een totaal ander proces af:
1. De leider wordt vanuit de groep gekozen of
in overleg met de groep aangesteld. Hij
moet daarvoor een zeker prestige genieten.
2. De leider blijft verantwoording schuldig van
zijn activiteiten aan de groep.
3. De deelname van de groep aan de menings-
en besluitvorming is groot, evenals de be
reidheid en het enthousiasme bij de uit
voering.
4. De groep past vaak zelf sancties toe op on-
willigen.
De conclusies van deze onderzoekingen zijn, dat
elke leider, die het contact verbreekt met de groep,
zijn leiderschap niet meer kan uitoefenen.
persoonlijkheidsonderzoek bij leiders
In Amerika waar de grootste behoefte aan leiders
bestaat, heeft men een onderzoek verricht naar
de persoonlijke eigenschappen van honderden lei
ders in het bedrijfsleven. De uitslag was nogal ver
rassend. Het bleek, dat de persoonlijkheidskenmer
ken nogal uiteenliepen. Bovendien was er niet di
rect sprake van algemeen voorkomende karakter
kenmerken, die typerend voor het leiderschap ge
noemd konden worden.
Mede als gevolg van dit onderzoek, ontstond er
een groep geleerden, die zich de „situationisten"
noemde. Hun uitgangspunt luidde: Het is niet de
leider die de situatie bepaalt, maar de situatie be
paalt wie er leider wordt.
De resultaten van de nieuwe inzichten geven
reeds twee nieuwe richtingen aan:
1. Het leiderschap kan geleerd worden (manage
ment development).
2. Hot leiderschap in een groep kan van situatie
tot situatie wisselen.
Dit laatste wordt momenteel druk bestudeerd.
Het tast in feite de oude lijnorganisatie met zijn
eenheid van gezag aan. Concreet betekent het, dat
in een groep het leiderschap steeds kan wisselen.
Dit wisselen is vaak noodzakelijk, omdat bij be
sprekingen en ook bij het begeleiden van proces
sen de meest deskundige op een bepaald gebied
het best de zaken kan overzien.
Bij meervoudige directies, bij projectorganisaties
en bij commissieleiding (committee management)
zien we deze nieuwe opvattingen reeds doorwer
ken.
De verschillende organisatievormen zullen in een
volgend artikel worden behandeld.
527
