Super-Auto-Market aan huis
gedacht te worden aan beloning van de arbeid van
de ondernemer en diens gezinsleden en aan de
beloning van het eigen vermogen. Zoals bekend,
zijn de loonkosten de laatste jaren bijzonder sterk
in beweging geweest; zo sterk dat zij in het alge
meen gesproken de stijging van de arbeidsproduk-
tiviteit hebben overtroffen. Nu zou de ondernemer
de geringste moeilijkheden ondervinden, wanneer
hij deze loonstijging in zijn prijzen zou kunnen op
vangen. In de praktijk is dit meestal niet of slechts
ten dele het geval. Bij een verschuiving van de
kosten verschuift de kritische omzet, dit is die om
zet waarbij variabele en vaste kosten worden goed
gemaakt door de verkoopopbrengsten. Verloopt de
omzetstijging sneller dan de kostenstijging dan be
tekent dit een gunstige ontwikkeling van het onder
nemersinkomen. Het is echter de vraag of de on
dernemer altijd wel in de gelegenheid is zijn omzet
snel uit te breiden.
Veelal stammend uit een periode, waarin de loon
kosten een minder belangrijke rol speelden, zijn
midden- en kleinbedrijven in het algemeen bijzon
der arbeidsintensief. Gezien aard en schaal van
deze bedrijven zijn de mogelijkheden tot arbeids
besparing veelal beperkt. Alleen een forse schaal
vergroting kan het bedrijf over het dode punt
helpen. Dit brengt echter ingrijpende organisato
rische en financiële maatregelen mee. Daar komt
bij dat de normen ten aanzien van minimale om
zetten voortdurend verschuiven. Om te komen tot
een voldoende grote omzet kan soms toevlucht ge
zocht worden tot parallellisatie of soms tot inte
gratie.
aanzienlijke investeringen noodzakelijk
In de periode 1950-1967 nam het aantal midden-
en kleinbedrijven af met 17% tot 266.000. De ge
middelde omzet nam toe van circa 36.700,tot
165.000,Het is duidelijk, dat er steeds grotere
investeringsbedragen nodig zijn. Voor een levens-
middelenzelfbedieningszaak met een omzet van
500.000,per jaar wordt investering (exclusief
gebouw) van 100.000,nodig geacht, voor een
supermarkt in een huurpand van 450 m2 oppervlak
te wordt een investering van 380.000,begroot.
Het investeringspercentage, dat wil zeggen het
524
