ts
Foto's bij dit artikel van
links naar rechts:
Lodewijk XIV; Churchill;
J. F. Kennedy;
Montgomery; Henri
Ford; Anton Philips;
Henri Dunant (opname
van standbeeld bij Henri
Dunanthuis te Zeist);
Paus Joannes XXIII.
dustrialisatiegraad van het westen. De ondernemer
voelt in deze fase zich niet meer verantwoordelijk
voor zijn werknemer. Arbeid is koopwaar, loon
wordt ontvangen voor de levering van arbeids
prestatie. De zin van het werk wordt door een
grote mate van arbeidssplitsing uitgehold, ten
gunste van een grote routine en vaardigheid.
kritiek
Het is in de praktijk en ook door psychotech
nische onderzoekingen nergens gebleken, dat er
leiders geboren worden, die in elke situatie en aan
elke groep mensen leiding kunnen geven.
Het is zelfs gebleken, dat een groot leider in de
eerste periode zeer succesvol is, maar in een latere
fase niet opgewassen blijkt te zijn tegen proble
men, welke door de plaatsgevonden veranderingen
zijn ontstaan.
Een duidelijk voorbeeld daarvan is de oude
Henri Ford geweest. De onvolkomendheden lagen
bij hem op het gebied van organisatie en perso
neelsbeleid, met als gevolg een steeds groter wor
dende achterstand op de grote concurrent General
Motors. Henri Ford maakte zelfs als autocratisch
leider gebruik van geheime politie in zijn bedrijf,
doch desondanks wist hij toch zijn organisatie met
autocratisch geweld niet meer te besturen.
De kritiek op de uitgangspunten van de eerste
industriële leiders is samen te vatten in de volgen
de punten:
a. De werknemer werkt niet alleen voor geld.
b. De werknemer wil vanuit zijn menselijke per
soonlijkheid betrokken zijn bij het gehele be-
drijfsgebeuren.
c. leder mens wil van natuur creatief bezig zijn,
de ver doorgevoerde arbeidsverdeling maakt
dat praktisch onmogelijk.
Ook het erfelijk leiderschap is een fictie. Na de
energieke stichter van een grote onderneming zien
we dikwijls in de tweede- en derde generatie min
der geschikte leidersfiguren. De moeilijkheden in
de Nederlandsche textielindustrie waren voor een
groot deel terug te voeren op gebrek aan doel
treffend management. Het openbreken van familie
N.V.'s heeft niet alleen betrekking op de financiële
zijde, maar ook op het aantrekken van „vreemde"
leiders om de continuïteit door bekwaam manage
ment te waarborgen.
498
