aan alle rechtspersonen gemeen zijn. Om te be
ginnen moeten we echter vaststellen dat een
rechtspersoon niet meer is dan een juridisch be
grip; het is niet een einddoel in zichzelf. In elke
rechtspersoon zijn mensen gerechtigd en geïnte
resseerd en de rechtspersoonlijkheid is een mid
del, om de verhoudingen tussen deze mensen in
bepaalde banen te leiden.
de wezenlijke eigenschappen
van de rechtspersoon
Wat maakt bij dit alles nu het wezenlijke van de
rechtspersoon uit? Ik wil een aantal verschijnselen
noemen die alle tezamen aan de rechtspersoon
lijkheid verbonden zijn.
1. Een rechtspersoon kan eigenaar zijn van zekere
goederen; haar eigendomsrecht staat los van
dat van de mensen, die in het vermogen van de
rechtspersoon gerechtigd zijn. Zo is de coöpe
ratieve zuivelfabriek eigenaar van de fabrieks-
en kantoorgebouwen; de leden van de coöpera
tieve vereniging zijn weliswaar in het vermogen
van de vereniging gerechtigd, doch zij zijn zelf
geen eigenaar van fabrieks- en kantoorge
bouwen, of van de andere bezittingen der ver
eniging.
2. De rechtspersoon kan zelf schulden en andere
verplichtingen aangaan, doch degenen die in
haar vermogen gerechtigd zijn, kunnen voor de
schulden niet aansprakelijk worden gesteld.
Wordt bijvoorbeeld een naamloze vennoot
schap aangeslagen in de vennootschapsbelas
ting, dan kan de Ontvanger der belastingen van
de aandeelhouders geen betaling van de aan
slag eisen.
Bij coöperatieve verenigingen is dat ook zo.
Zelfs de aansprakelijkheidsregeling, die men mees
tal bij coöperatieve verenigingen in de statuten
aantreft, houdt niet een afwijking in. Deze regeling
is immers altijd zo, dat de leden van de coöpera
tieve vereniging aansprakelijk zijn voor een tekort
bij vereffening, ofwel voor een tussentijds tekort.
Dat betekent, dat de aansprakelijkheid van de leden
niet rechtstreeks tegenover de schuldeisers be
staat; iemand die een vordering op de coöperatieve
vereniging heeft, kan alleen van de vereniging, en
niet van de leden betaling verlangen. De leden
van de coöperatieve vereniging zijn niet voor een
bepaalde schuld aansprakelijk, maar voor het be
drag dat de schulden der vereniging haar bezit
tingen overtreffen, zulks met inachtneming van het
in de statuten bepaalde.
Volledigheidshalve zij hierbij aangetekend, dat
in de statuten van de coöperatieve vereniging be
paald kan worden dat de leden der vereniging
rechtstreeks tegenover de schuldeiser der vereni
ging aansprakelijk zijn. Een dergelijke statutaire
bepaling komt echter nooit voor.
Wij kunnen dus ervan uitgaan dat de statutaire
aansprakelijkheid bij coöperatieve verenigingen in
alle gevallen niets anders dan een aansprakelijk
heid voor een saldo (schulden min bezittingen) is,
en niet een aansprakelijkheid voor een bepaalde
schuld.
3. Op het vermogen van de rechtspersoon kunnen
de persoonlijke verbintenissen van degenen,
die in haar vermogen gerechtigd zijn, niet wor
den verhaald. Heeft bijvoorbeeld een bank een
lening verstrekt aan iemand, die als aandeel
houder gerechtigd is in het vermogen van een
naamloze vennootschap, dan kan de bank wel
de persoonlijke bezittingen van de aandeel
houder uitwinnen, d.w.z. voor de aangegane
schuld beslag op die bezittingen leggen, ten
einde deze goederen voor de schuld te ver
kopen en zich uit de opbrengst te voldoen; de
bank kan zelfs het aandeel in de naamloze ven
nootschap dat zij bij debiteur, die tevens aan
deelhouder is, aantreft, op deze wijze te gelde
maken, maar tegen het vermogen van de N.V.
zelf zal de bank niets kunnen ondernemen.
Dat geldt zelfs als de aandeelhouder de enige
gerechtigde in de naamloze vennootschap is. Men
komt immers vaak de figuur tegen dat het bedrijf
van iemand in een naamloze vennootschap is
aangebracht, dat alle aandelen hem toebehoren en
dat hij er de enige directeur van is (éénmans-N.V.).
Ook in een dergelijk geval hebben zijn persoon
lijke crediteuren geen verhaal op de bezittingen
van de naamloze vennootschap, doch alleen op
zijn eigen goederen.
479
