bedoeld was voor binnenlands gebruik, om het
Amerikaanse Congres te bewegen de voorstellen
tot belastingverzwaring te aanvaarden, die presi
dent Johnson al ruim een jaar geleden indiende.
Niettemin werd deze goedbedoelde poging om de
Amerikaanse betalingsbalans en daarmee de
dollar te steunen door velen als een weinig tac
tische manoeuvre beschouwd. Dat zij toch vrijwel
geen schade berokkende, mag wel worden toege
schreven aan het cordon van veiligheidsmaatrege
len dat thans rond de dollar is opgetrokken.
tijdelijk
Dat daarbij niet uit het oog mag worden verloren
dat deze maatregelen slechts van tijdelijke aard en
betekenis zijn, kwam ook duidelijk tot uiting in de
beschouwingen die de president van de Neder-
landsche Bank, dr. J. Zijlstra, in het eerste onder
zijn verantwoordelijkheid uitgebrachte jaarverslag,
aan de internationale monetaire toestand wijdde.
Ook dr. Zijlstra noemde het aanvaarden van het
Amerikaanse belastingprogramma een noodzake
lijke bijdrage niet alleen tot het herstel van beta-
lingsbalansevenwicht in de Verenigde Staten, maar
tevens tot de stabiliteit van het internationale mone
taire bestel in het algemeen. De president van de
Nederlandsche Bank liet er geen twijfel over be
staan het bedenkelijk te vinden als de dollarte
goeden van de centrale banken zouden toenemen
als gevolg van tekorten op de Amerikaanse beta
lingsbalans. Het vervangen van de goudwisselstan-
daard door een dollarstandaard noemde dr. Zijlstra
ongewenst, omdat daardoor de mogelijkheid van
een eigen monetair en financieel beleid voor de
andere landen steeds kleiner zou worden.
overbesteding
Overigens zijn de financiële problemen waarmee
de Verenigde Staten worstelen niet tot dat land
beperkt. Dr. Zijlstra noemde ook Nederland en het
Verenigd Koninkrijk als landen die, evenals de
V.S., kampen met inkomens- en bestedingsinflatie.
In ons eigen land signaleerde de president van
de centrale bank het nog niet overwonnen zijn van
de overbesteding, die tot uiting komt zowel in de
sterke stijging van de loonkosten als van de over
heidsuitgaven. Hij liet de waarschuwing horen dat,
indien de loon- en bestedingsinflatie niet worden
overwonnen, het gevaar bestaat dat ons land te
rechtkomt in een toestand van fundamentele on
evenwichtigheid, die de internationale concurren
tiepositie van de Nederlandse economie zou aan
tasten, zoals zulks ook bijvoorbeeld in Engeland
gebeurd is.
betalingsbalans
De Nederlandse betalingsbalans heeft op de
lopende rekening in 1967 een tekort van 355
miljoen opgeleverd. Op de totale rekening was er
echter nog een overschot van 617 miljoen, waar
mee de officiële reserves toenamen. Reeds sedert
1964 doet zich dit verschijnsel voor. Uit het jaar
verslag van de Nederlandsche Bank blijkt dat er
tegenover een tekort op de lopende rekening (han
dels- en dienstenverkeer plus kapitaalopbrengsten)
in de jaren 1964-1967 van 1614 miljoen, een over
schot op de totale rekening stond van 1940 mil
joen. Deze merkwaardige ontwikkeling, die dr.
Zijlstra geenszins verheugend noemt, werd veroor
zaakt door belangrijke overschotten in het inciden
tele kapitaalverkeer en in het internationale beta
lingsverkeer van de banken. De eerstbedoelde
overschotten komen voort uit ontvangen handels
kredieten bij de invoer uit het buitenland en uit het
effectenverkeer. Beide zijn echter van incidentele
aard, zij bieden geen goede grondslag als dekking
van tekorten op de lopende rekening en in het
structurele kapitaalverkeer (buitenlandse investe
ringen, ontwikkelingshulp).
De conclusie van de president van de centrale
bank is dat het hoog tijd wordt dat de lopende re
kening van de betalingsbalans verbetert. Daartoe
zal vooral de buitenlandse handel moeten bijdra
gen.
handelsbalans
In 1967 ontwikkelde de handelsbalans zich op
zichzelf in niet ongunstige richting, al was het te-
243
