het landbouwbedrijf
in polen
Onderstaand artikel sluit aan bij het artikel in
het julinummer over het landbouwkrediet in Polen.
De landbouwbedrijven in Polen kunnen in een
drietal categorieën worden onderscheiden, name
lijk:
a. staatslandbouwbedrijven;
b. coöperatieve boerderijen;
c. particuliere landbouwbedrijven.
Toen na de tweede wereldoorlog het grootgrond
bezit in Polen werd onteigend, zijn de vrijkomende
gronden voor het grootste deel gebruikt voor het
stichten of vergroten van particuliere landbouwbe
drijven.
Daarnaast zijn vooral in de vroegere Duitse ge
bieden vele landgoederen omgezet in staatsland
bouwbedrijven. In totaal beslaan de staatsland
bouwbedrijven 13% van het Poolse landbouw
areaal. Deze bedrijven zijn ook uit kwalitatief oog
punt belangrijk, met name ten aanzien van de fok
kerij en de produktie van zaaizaad en pootgoed.
collectivisering mislukte
In de periode 1948 tot 1956 was collectivisering
een van de doelstellingen van het Poolse land
bouwbeleid. Door allerlei maatregelen werden de
boeren er toe bewogen hun individuele bedrijven
samen te voegen tot coöperatieve landbouwbedrij
ven. Dit streven heeft er toe geleid, dat in 1956 in
Polen meer dan 9000 coöperatieve boerderijen
bestonden, die circa 10% van het totale landbouw
areaal omvatten.
De economische resultaten van de collectieve
bedrijven hebben evenwel niet aan de verwach
tingen beantwoord. Verschillende oorzaken, zoals
kapitaalgebrek en organisatorische tekortkomingen,
zijn hiervoor aan te wijzen. Eén van de oorzaken
was ook, dat de collectivisering niet op basis van
vrijwilligheid had plaatsgevonden.
In 1956 werd het landbouwbeleid herzien; dit had
direct tot gevolg, dat de meeste coöperatieve land
bouwbedrijven weer werden opgeheven. Slechts
1500 coöperatieve boerderijen bleven bestaan en
deze exploiteren thans circa 1 van het land
bouwareaal.
De gehechtheid van de Poolse boeren aan hun
eigen bedrijf komt ook tot uiting in het systeem
van de coöperatieve bedrijven. Zo blijft ieder lid
eigenaar van de door hem ingebrachte grond,
welke grond hij bij een eventueel uittreden als lid
ook weer terug kan krijgen. Bovendien hebben de
leden veelal nog een stukje grond, dat ze indivi
dueel exploiteren en ze houden individueel enkele
koeien, varkens en wat kippen.
particuliere bedrijven
De particuliere bedrijven beslaan thans circa
85 van het Poolse landbouwareaal. De indeling
van deze bedrijven naar oppervlakte laat het vol
gende beeld zien:
aantal bedrijven
kleiner dan 3 ha 1.256.900
3 tot 5 ha 664.900
5 tot 10 ha 937.700
10 tot 15 ha 283.600
15 tot 20 ha 66.600
groter dan 20 ha 34.500
totaal
3.244.200
Vele van de kleinere bedrijven worden geëxploi
teerd door personen, die hun hoofdberoep buiten
de landbouw hebben. Doch ook indien men deze
categorie buiten beschouwing laat, moet men tot
de conclusie komen, dat op de meeste particuliere
landbouwbedrijven in Polen de mogelijkheden tot
mechanisatie uiterst beperkt zijn.
282
