satie en diepte-investering, geboden door de aan
houdende stijging van de arbeids- en produktie-
kosten, de handhaving van de investeringsbedrij
vigheid op een hoog niveau met zich brengt, ter
wijl het internationale renteniveau op het rentever
loop hier te lande uiteraard eveneens van invloed
zal zijn. En op het ogenblik is van een rentedaling
op de internationale kapitaalmarkten nauwelijks
nog iets te bespeuren. Ten hoogste kan men waar
nemen, dat de laatste tijd min of meer een plafond
werd bereikt en aan de extreme rentestijging een
halt werd toegeroepen.
hoger tekort op betalingsbalans
Oppervlakkig gezien doet het merkwaardig aan,
dat de regering Zijlstra de beloofde belastingver
lichting, voor ten hoogste een halfjaar, gaat op
schorten, terwijl de afgetreden regering daar niet
aan wilde of aan kon wegens de toezeggingen, die
in het verleden categorisch daaromtrent zijn ge
daan. De rechtvaardiging voor deze herziening der
meningen schuilt dan ook in het eerder nog niet
bekende feit, dat blijkens een herziene raming van
het Centraal Plan Bureau het tekort op de Neder
landse betalingsbalans dit jaar ruim 500 miljoen
groter zal worden dan nog in september jl., toen
de Begroting voor 1967 werd ingediend, door deze
zelfde instantie werd geraamd. Toen sprak het
Planbureau over een geschat tekort voor geheel
1966 van circa 300 miljoen, terwijl nu rekening
wordt gehouden met een tekort van ongeveer 800
miljoen.
De sterke stijging van het verwachte tekort valt
grotendeels te wijten aan de teleurstellende ex
portresultaten, die er toe hebben geleid, dat het
tekort op de handelsbalans van november 1965 t/m
oktober 1966 tot niet minder dan 4,9 miljard is
gestegen.
gemeenteschuld steeg sterk
Do'inflatoire financiering van de gemeentelijke
investeringen heeft mede bijgedragen tot de over-
besteding, die zich in het tekort op de betalings
balans weerspiegelt. Hier doet zich een parallel
voor met de vorige periode van ernstige overbeste-
ding, nl. die der jaren 1956/1957. Het verbroken
evenwicht op de handelsbalans legt thans echter
relatief een groter gewicht in de schaal.
De inflatoire financiering van de gemeentelijke
investeringen weerspiegelt zich in een stijging van
de bruto vlottende schuld der gemeenten van
1228 miljoen per 1 december 1965 tot 1565 mil
joen op 1 januari 1966 en 2057 miljoen per 1 ok
tober 1966. Het ingrijpen van de nieuwe regering
ten aanzien van de gemeentelijke financiering komt
derhalve zeker niet te vroeg en de verwachting
mag worden gekoesterd, dat het Rijk nu een gro
ter gedeelte van de investeringsuitgaven der ge
meenten uit eigen middelen zal verstrekken.
verbetering betalingsbalans in derde kwartaal
Uit de inmiddels gepubliceerde stand van de be
talingsbalans per einde september 1966 blijkt, dat
in hst derde kwartaal van dit jaar een relatieve
verbetering van de verhouding tussen in- en uitvoer
kon intreden, wat gepaard is gegaan met een stij
ging van de kapitaalopbrengsten. Dientengevolge
kon het tekort op de lopende rekening van de be
talingsbalans op kasbasis verminderen van 721
miljoen per einde juni jl. tot f 580 miljoen per einde
september. Ook al was er einde september van
1965 slechts een tekort van circa f 132 miljoen op
kasbasis, zo kan de verbetering op zichzelf toch
voldoening schenken. Op transactiebasis is het te
kort verminderd tot 865 miljoen tegen nog ruim
1,1 miljard op 30 juni 1966. Wanneer men echter
bedenkt dat de eerste negen maanden van 1965
met een overschot van 146 miljoen op transactie
basis werden afgesloten, dan treed de belang
rijke achteruitgang die cr thans nog bestaat, dui
delijk aan het licht.
In dit verband wijzen wij er nog op, dat het jaar
1965 een tekort van slechts 216 miljoen voor de
lopende rekening van de betalingsbalans op kas
basis te zien gaf en nog een overschot van 48
miljoen op transactiebasis. Voor de ontwikkeling
op geld- en kapitaalmarkt is echter de stand van
zaken op kasbasis het belangrijkste, daar deze het
netto verschil tussen in- en uitgaande betalingen
aangeeft, derhalve de omvang van het bedrag dat
bij een tekort aan het Nederlandse liquiditeiten-
384
