van 5 werd bereikt, daarop een viertal weken
had gehandhaafd, kon op 17 augustus voor het
eerst worden verlaagd tot 41/2 Daarop volgde
een verdere verlaging met een half procent tot 4
op 24 augustus, waarna twee dagen later nogmaals
een verlaging van een half procent tot 31/2 kon
plaats vinden.
Een belangrijke factor in deze ontwikkeling is
geweest de seizoendaling in het uitstaande bank
papier. Nadat de geldcirculatie blijkens de week
staat van de centrale bank per 4 juli een topstand
had bereikt van f 8231 miljoen, liep het bedrag aan
uitstaande bankbiljetten per 15 augustus jl. terug
tot 7794 miljoen. Daarop volgde weliswaar een
nieuwe stijging tot 8051 miljoen per 29 augustus
in verband met de ultimo, maar dat was toch in elk
geval nog een kleine 200 miljoen beneden de hoog
ste stand van het jaar, terwijl een voortzetting van
de dalende tendens mocht worden verwacht na de
ultimo.
Een van de oorzaken van deze ontspanning is
ongetwijfeld geweest het feit dat de handelsbanken
zijn voortgegaan met gelden uit het buitenland te
rug te trekken en de desbetreffende deviezen aan
de Nederlandsche Bank overdroegen. Vandaar ook
dat de officiële deviezenvoorraad van de circulatie
bank, nadat deze op 27 juni een laagste stand van
6921 miljoen had bereikt, geleidelijk kon worden
uitgebreid tot een hoogste stand van 7305 miljoen
op 8 augustus, waarvan dan weer in de tweede
helft van de afgelopen maand een kleine f 60 mil
joen is afgegaan. Anders zou het ook moeilijk te
verklaren zijn geweest, dat in een tijd, waarin han
dels- en betalingsbalans een tekort vertonen, zich
niettemin bij de Nederlandsche Bank een respecta
bele deviezenaanwas voordoet, zodanig dat de mo
netaire reserves van de circulatiebank het niveau
van het begin van het lopende jaar weer zijn gaan
benaderen.
Het komt er dus feitelijk op neer dat de uitzet
ting van de bankbiljettencirculatie in de laatste
maanden eerst grotendeels werd gefinancierd door
uit het buitenland teruggetrokken gelden, die naar
mate de bankbiljettenomloop weer inkromp, de
kasmiddelen van het bankwezen weer versterkten.
aflossing van voorschotten
Een belangrijk gedeelte van die middelen heb
ben de banken bovendien aangewend ter delging
van de hoog opgelopen voorschotten in rekening
courant, waarover, bij een officieel disconto van
5 een debetrente op basis van 51/2 per jaar
moet worden betaald. Wij zien dan ook dat die
voorschotten, nadat deze op 4 juli de recordstand
van f 396 miljoen hadden bereikt, eerst verder in
juli door aflossingen verminderden tot slechts f 71
miljoen per 25 juli, vervolgens weer stegen tot
285 miljoen op 8 augustus, doch hierna tot het te
verwaarlozen bedrag van f 14 miljoen per 29
augustus inkrompen.
Verder dient er in dit verband op te worden ge
wezen dat de banken ook nog hun bezit aan schat
kistpapier de laatste tijd hebben uitgebreid. Dat
weerspiegelt zich in de stijging van het uitstaande
schatkistpapier van f 3816 miljoen op 1 augustus
tot f 3935 miljoen op 29 augustus. Die uitbreiding
is echter geheel geschied in de vorm van schat
kistbiljetten, daar het bedrag aan schatkistpromes
sen (looptijd korter dan een jaar) nog licht terug
liep van f 1327 tot 1316 miljoen.
Anderzijds is het uitstaande bedrag aan schat
kistbiljetten tegelijkertijd van f 2498 tot f 2619 mil
joen gestegen. De verklaring hiervoor is eenvoudig
dat bij het geldende hoge tarief voor schatkistpa
pier, dus ook voor kort lopend papier, toch aan
langer lopende biljetten de voorkeur wordt ge
geven, daar de banken zich aldus voor geruime tijd
van een hoog rendement verzekeren, terwijl zij zich
in geval van tijdelijke geldschaarste ruimte kunnen
verschaffen door tijdelijk nieuwe voorschotten bij
de Nederlandsche Bank op te nemen, dan wel
schatkistpapier op de discontomarkt af te stoten.
De animo voor het langer lopende schatkistpapier
zou mogelijk ook zijn verklaring kunnen vinden in
de verwachting, dat de abnormaal hoge rentestan
den geleidelijk wel voor matiger tarieven plaats
zullen maken.
het tegoed van het Rijk
Het spreekt vanzelf dat de plaatsing van schat
kistpapier zeer welkom voor het Rijk is geweest in
259
