derland nog veel boeren telt, die met een lagere
beloning genoegen willen nemen. Wil men dat niet,
dan kan men beter uit de landbouw vertrekken, al
dus prof. Horring. Dat kan nu zelfs met subsidie.
Vroeger kon men de landbouw niet verlaten en dat
vormde mede een reden om een pachtprijsbeheer-
sing te gaan invoeren. Prof. Horring is duidelijk van
mening dat er eigenlijk geen reden meer is om de
pachtprijsbeheersing te continueren. Bij een te ka
rig pachtprijsbeleid brengt een pachtprijsbeheer
sing het instituut van de pacht om hals. En dat is
bijzonder jammer gezien de financieringsfunctie
van de pacht, waaraan juist in een tijd van stij
gende grondprijzen meer behoefte is dan ooit.
eeuwigdurende erfpacht met waardevaste canon
een oplossing?
Prof. Horring, realist als hij is, gaat ervan uit dat
de Pachtwet en de daarin belichaamde pachtprijs
beheersing nu eenmaal nog bestaat. Naar de bepa
ling in de Pachtwet dat een erfpachtrecht van 25
jaar of langer niet door de bepalingen van deze wet
wordt getroffen, ontwikkelt prof. Horring zijn theo
rie, dat een eeuwigdurend erfpachtrecht met
waardevaste canon voor de grondgebruiker uit
financieringsoogpunt wellicht een goede oplossing
zal kunnen geven. Deze figuur schept enerzijds
voor de grondgebruiker een passend gebruiksrecht.
Hij kan permanent over de grond beschikken. Wil
hij er mee uitscheiden dan kan hij het erfpacht
recht verkopen. Anderzijds schept de waardevast
heid van de canon voor de eigenaar van de grond
die door uitgifte in erfpacht daarvan blote eigenaar
blijft, het voordeel van een rendement dat gelijke
tred houdt met de waardeveranderingen (meestal
stijging) van de grond op de vrije markt. Die waar
devastheid denkt prof. Horring te bereiken door
koppeling van de canon aan hetzij de koopkracht
van de gulden, hetzij aan het verloop van de grond
prijzen. Prof. Horring scheidt dus als het ware het
gebruiksaspect en het beleggingsaspect van elkaar.
Hij geeft toe dat deze figuur alleen een oplossing
schept voor de financiering van de grond. Voor de
financiering van de te bouwen opstallen zal de erf
pachter zelf een oplossing moeten vinden.
Ten aanzien van het beleggingsaspect gaat prof.
Horring ervan uit dat de eigenaar gezien de waarde
vastheid van de canon, genoegen zal nemen met
een lager rendement dan overeenkomt met het
gangbare rendement uit andere niet waardevaste
beleggingen. Ik heb mij persoonlijk de vraag ge
steld of dit niet erg theoretisch is. Is een dergelijke
belegger gemakkelijk te vinden?
Als het door prof. Horring bepleite systeem
levensvatbaar zou blijken, zou dit het probleem van
de financiering van de grond in de landbouw on
getwijfeld dichter bij een oplossing brengen. Of het
echter een oplossing geeft voor het vraagstuk van
het verteerbare inkomen van de boer moet worden
betwijfeld. Want bij verkoop van het erfpachtrecht
zal de prijs hiervan de invloed van de supply-price-
theorie evenmin ontgaan als de prijs voor in volle
eigendom te kopen grond. De landbouwer zal ge
neigd zijn er die prijs voor te betalen welke hem
nog juist een bestaan oplevert.
Zo vormt het probleem van de financiering van
de vaste eigendommen in de landbouw, waarmede
Marten Douwes Teenstra ongeveer 150 jaar ge
leden reeds worstelde, nog steeds een onderwerp
van voortdurende studie. Het is niet mijn bedoeling
geweest voor dit probleem een bepaalde oplossing
te bepleiten. Ik heb u slechts een indruk willen
geven omtrent hetgeen er op dit gebied gaande is.
Van harte wens ik uw bank toe dat het haar ge
geven moge zijn ook in de komende 60 jaar haar
steen te blijven bijdragen tot passende financie
ringen van haar leden in het algemeen en tot de
financiering van de vaste eigendommen in het land
bouwbedrijf in het bijzonder.
163
