stenen
en bouwstenen
Deze maand, 30 maart, zal het 148 jaar geleden zijn, dat
Raiffeisen in Hamm aan de Sieg in Duitsland werd geboren.
Wij wijden daarom in dit nummer gaarne een bespreking
aan een pocketboekje dat eind vorig jaar in Duitsland is
verschenen over de man, wiens nagedachtenis thans alom
wordt geëerd als die van de grote voorvechter van de coö
peratieve kredietbanken.
Over de ideeën en het werk van Raiffeisen zijn
al veel, min of meer geleerde verhandelingen ge
schreven, in zeer vele talen zelfs. In alle wereld
delen kent men immers organisaties waarvan het
ontstaan niet is los te denken van datgene waar
voor Raiffeisen geleefd en gevochten heeft.
Merkwaardig is, dat wij thans voor de tweede
maal in betrekkelijk korte tijd een geschrift in
handen krijgen, dat ons de persoon van Raiffeisen
dichterbij wil brengen. Onze tijd wil terecht ook
de man zelf leren kennen, die achter het „Raif-
feisensysteem" schuil gaat en die anderzijds op
Gerhard Schack: Steine und Bausteine. Das Werden und
Wachsen des Friedrich Wilhelm Raiffeisen, Voggenreiter
Verlag Bad Godesberg 1965.
dat systeem zo'n persoonlijk stempel heeft gezet.
Het eerste geschrift was de bekende Raiffeisen-
roman van Franz Braumann, die in 1961 voor het
eerst in de Nederlandse vertaling is verschenen.
Hier vinden we een geslaagde poging van een be
kend Oostenrijks auteur om het leven van Raif
feisen in romanvorm te vertellen. Het tweede ge
schrift, het boekje van Gerhard Schack, eindigt
ongeveer daar waar het boek van Braumann be
gint, nl. op het moment waarop Raiffeisen als 27-
jarige zijn burgemeestersambt in Weyerbusch aan
vaardt. Schack voert ons mee naar de kinder- en
jongensjaren van Raiffeisen en laat ons zien hoe
Raiffeisen daarna opgroeide en zich ontwikkelde
tot volwassenheid.
herkenning
leder, die de roman van Braumann heeft ge
lezen, zal de jonge Raiffeisen zoals die in het
boekje van Schack naar voren komt, onmiddellijk
herkennen. Het is beslist opvallend hoe uit beide
geschriften eenzelfde beeld van Raiffeisen naar
voren komt. Dat is een compliment voor beide
auteurs, die zich, ieder op eigen wijze, goed in hun
hoofdpersoon hebben verdiept. De schrijfwijze is
overigens wel verschillend. Braumann is de roman
cier, die zich aan historische gegevens gebonden
weet, terwijl Schack meer weg heeft van een kro
niekschrijver die er toch, dank zij het gebruik
maken van wat dichterlijke vrijheid, in slaagt een
boeiend verhaal te schrijven.
Het boeiende van „Stenen en bouwstenen" is
vooral, dat Schack de jeugdjaren van Raiffeisen
als het ware in perspectief ziet. Telkens weer ko
men we elementen in de ontwikkeling van de jonge
Raiffeisen tegen, die al vooruitwijzen naar diens
latere levenswerk. Over het algemeen draagt de
schrijver zijn stenen en bouwstenen, die tezamen
de latere Raiffeisen hebben gevormd, zeer over
tuigend aan. Mocht dit een enkele maal iets te ge
forceerd schijnen, toch herkent de lezer de Raif
feisen, zoals die in zijn werk tot ons komt.
de krachtbronnen van Raiffeisen
Aan het slot van zijn boek heeft Schack een sa
menvatting van het leven van Raiffeisen gegeven,
92
