de Centrale Bank zich bezig houdt met de be
waking van de liquiditeit en met beperking van
risico's, met adviesgeving in juridische en
banktechnische aangelegenheden, met inspec
tie, met voorlichting enz.
De snelle groei van de banken heeft geleid
tot een sterke toeneming van de verantwoorde
lijkheden voor de plaatselijke bestuursorganen,
maar tegelijkertijd tot een grote activiteit bij de
Centrale Bank om die verantwoordelijkheden in
juiste banen te houden. Op deze weg gaan wij
in de toekomst voort, daarbij beseffende, dat
wij niet mogen wachten met het nemen van
maatregelen tot het eenmaal vastgelopen is.
Het gebeuren in de gehele organisatie volgt de
Centrale Bank daarom met qrote nauwlettend
heid.
Als nieuwe middelen om intern sterk te blij
ven, mogen wij ook zien de nieuwe opzet van
het Raiffeisengarantiefonds, waarbij de risico's
van kredieten, verstrekt tegen zwakke zeker
heden, voor een deel gemeenschappelijk wor
den gedragen. Verder zijn te noemen de collec
tieve hypothecair belangverzekering en het
verscherpte toezicht op de afwikkeling van
kredieten en voorschotten. De Centrale Bank
is soms niet gemakkelijk als het gaat om de
handhaving van de spelregels binnen onze or
ganisatie. Wij zouden echter in onze taak en
verantwoordelijkheid tekort schieten, wanneer
wij het met deze regels niet zo nauw nemen,
want de bestuurbaarheid van de plaatselijke
banken zouden wij dan in gevaar brengen. De
regels voor het handelen binnen onze organi
satie hebben geen ander doel dan de organi
satie sterk te maken.
De ontwikkeling van de agrarische bedrijven
Over dit onderwerp merkte de heer Keijser
het volgende op: Wanneer wij kennis nemen
van de inzichten van sommige landbouwdes
kundigen omtrent de toekomst van het agrari
sche bedrijf, rijst de vraag, of het nog zinvol is
ons verder in te spannen voor de financiering
van deze bedrijfstak in zijn huidige gedaante.
Het perspectief, dat zo dikwijls wordt ge
schilderd, is dat van een groot massaal land
bouwbedrijf, waarbij het familiekarakter heeft
plaatsgemaakt voor dat van de moderne onder
neming en waarbij de financiering in het kleine
verband, zoals we dat nu nog kennen, is over
gegaan in handen van de verschaffers van
groot kapitaal. Een perspectief, dat weinig aan
lokkelijk is, omdat daarmee het patroon van
onze samenleving in sociaal opzicht zodanig
zou wijzigen, dat één van haar grondpeilers,
waaraan ons volksleven zijn stabiliteit ontleent,
zou zijn omver gehaald. Ook weinig aanlokke
lijk voor onze boeren en tuinders, de mensen,
die een drang tot zelfstandig handelen kennen
en zich daarvoor zonodig opofferingen willen
getroosten.
Wij mogen de ogen niet sluiten voor de in
grijpende veranderingen, die zich in de agra
rische bedrijfssfeer voltrekken. De vermogens
behoefte neemt hier ongetwijfeld toe door prijs
stijging van activa en de noodzaak om mense
lijke arbeid te vervangen door machines. Dit
echter onderkennende, moet men oog houden
voor de realiteit.
Het is niet goed, op grond van technisch-
economische factoren alléén, een perspectief
voor de toekomst te schilderen, dat geweld
doet aan andere essentiële produktievoorwaar-
den, als ondernemerschap en financiering.
Het is in de vrije economische maatschappij
nog niet vertoond, dat een zeer groot agrarisch
bedrijf voordeliger opereert dan het bedrijf met
een familiaal karakter. Stelt de bewerking van
de grond niet eisen aan het ondernemerschap,
die fundamenteel afwijken van die welke voor
een industrieel bedrijf gelden? De binding tus
sen boer en natuur kan niet eenvoudigweg om
economisch-technische redenen doorsneden
worden. Pas daar waar de natuurlijke invloed
kan worden teruggedrongen gedacht kan
worden aan gespecialiseerde bedrijven in de
mesterijsector treden eisen voor onder
nemerschap naar voren, waarbij het inzicht in
en het gevoel voor de natuur meer op de ach
tergrond komen te staan.
Ook uit overwegingen van financiering kan de
heer Keijser zich het perspectief van het zeer
grote agrarische bedrijf niet eigen maken. Wij
missen bij dit grote bedrijf het vooruitzicht van
een aantrekkelijk rendement en dividend, op
338
