wegens het ontbreken van een bedrijfsopvolger,
hetzij omdat zij op den duur geen voldoende
toekomst in hun bedrijf zien. Op deze wijze zal
ook het aantal arbeidskrachten in de landbouw
verdere vermindering kunnen blijven ondergaan.
Hoewel deze aanpassing zich in de Neder
landse verhoudingen geheel op basis van vrij
willigheid zal moeten voltrekken, zal deze op
doeltreffende wijze moeten worden begeleid,
zowel door de organisaties van het bedrijfsleven
als door de centrale overheid. De noodzakelijke
structurele aanpassing gaat immers gepaard met
tal van vraagstukken, die de individuele onder
nemer moeilijk of in het geheel niet zelf tot op
lossing kan brengen. Daarbij spelen ook pro
blemen in het zuiver menselijk vlak een
belangrijke rol en ook deze moeten op verant
woorde wijze worden opgelost.
Onderwijs en voorlichting
De basis voor die begeleidende activiteiten
wordt dan volgens de minister gevormd door de
verschillende vormen van onderwijs en voor
lichting, waarvoor tezamen met het onderzoek
dan ook niet minder dan 35 miljoen meer is
uitgetrokken dan voor het lopende jaar. Bij het
landbouwonderwijs zal vooral meer aandacht
worden geschonken aan de voorbereiding van
ondernemers en werknemers op het oplossen
van de problemen, waarvoor zij door de struc
turele aanpassing in de landbouw worden ge
steld. Bij de voorlichting zal extra aandacht
worden geschonken aan de moeilijke beslissin
gen, die verband houden met een eventuele
bedrijfsbeëindiging, waarvoor extra voorlichters
aangetrokken zullen worden. Doch op de be
drijven, die zich aan de gewijzigde omstandig
heden willen gaan aanpassen, zullen vaak diep
ingrijpende beslissingen genomen moeten wor
den, vooral met het oog op de daarvoor
noodzakelijke investeringen. Is de beslissing
eenmaal gevallen dan ontstaat behoefte aan
voorlichting om vertrouwd te raken met nieuwe
produktietechnieken en nieuwe produktiemidde-
len. Bij deze, dus eigenlijk „gewone" bedrijfs
voorlichting zal in toenemende mate ook aan
dacht worden besteed aan de grote verschillen
Door de overvloedige regenval in de afgelopen „zomer"
kwamen veel landerijen onder water te staan.
in bedrijfsuitkomsten, die zich van bedrijf tot
bedrijf voordoen.
Ontwikkelings- en Saneringsfonds
Voor de door hem beoogde structurele her
vormingen acht de minister de samenwerking
van overheid en bedrijfsleven in het Ontwikke
lings- en Saneringsfonds voor de Landbouw nog
altijd van de grootste betekenis. De sanerings
activiteiten van het fonds zijn het eerst van de
grond gekomen en nadat daarmee enige ervaring
was opgedaan zijn de normen voor de bedrijfs
beëindiging, zoals bekend, nog enigermate ver
ruimd. Om nog meer grond voor bedrijfsver-
281
