nanciering met vreemd vermogen het evenwicht
verbreekt, waardoor de continuïteit van het be
drijf in gevaar komt.
Permanente grondhypotheek
De schrijver werkt deze probleemstelling na
der uit en zoekt naar oplossingen, die op korte
termijn te realiseren zijn. Zijn gedachten gaan
daarbij in twee richtingen.
Voor het herstel van het financiële evenwicht
zou allereerst gedacht kunnen worden aan ver
mindering van de druk, die ontstaat bij aantrek
king van vreemd vermogen. De jaarlijkse ver
plichtingen zouden verminderd moeten worden.
Schrijver denkt in dit opzicht aan een perma
nente grondhypotheek, naar het voorbeeld van
Zwitserland. De enorme hoeveelheden spaar
gelden bij de boerenleenbanken zouden daar
voor deels kunnen worden aangewend.
Op zichzelf is dit een interessante suggestie,
weliswaar niet nieuw, doch gezien het gestelde
probleem, wel actueel. Eeuwigdurend grondkre-
diet zou voor de kredietnemer alleen rentever
plichtingen meebrengen en daardoor stellig bij
dragen tot verlichting van financieringslasten,
indien althans een renteverhoging het aflos
singsvoordeel niet te niet doet.
Wat dit laatste betreft, daarop zijn wij niet ge
rust. Rente is een samenstelling van kapitaal-
prijs en risicopremie. Beide elementen zullen
zwaarder gaan wegen indien de eis van aflos
sing vervalt.
De middelen voor de verstrekking van eeuwig
durend grondkrediet zijn niet van de gewone
bankspaarder te betrekken. Deze wil immers
dagelijks over zijn tegoed kunnen beschikken.
De middelen zullen van de kapitaalmarkt moe
ten worden betrokken, willen de banken niet het
odium op zich laden van het voeren van een
onvoorzichtig en onevenwichtig beleid. De al
gemene financieringsregel van evenwicht kun
nen de banken evenmin negeren als iedere
andere deelnemer aan het economisch verkeer.
Waar nu precies de grens ligt bij het bepalen
van de looptijd van leningen, die nog met spaar
tegoeden kunnen worden gefinancieerd, is
moeilijk te zeggen. Dit hangt ook van de om
standigheden en van compenserende beleids-
154
maatregelen af. Onze banken kennen thans een
looptijd voor grondhypotheek van maximaal 50
jaar. In vergelijking met het buitenland een
lange looptijd. De toepassing hiervan is echter
ook alleen mogelijk, indien daartegenover een
zeer ruime liquiditeit wordt aangehouden.
De hogere prijs, die voor permanent krediet
moet worden betaald, zo daarvoor buiten de
spaargeldsector al de benodigde middelen kun
nen worden aangetrokken, vermindert de aan
trekkelijkheid van deze financieringsvorm. Voor
een juiste beoordeling van de voor- en nadelen
zal een vergelijking met het gewone langjarige
boerenleenbankvoorschot niet kunnen worden
gemist.
Het laatste woord over dit belangrijke onder
werp is echter nog niet gesproken.
De studie over de ontwikkeling van de in de
praktijk gevoelde financieringsbehoeften wordt
voortgezet. Met name verdient daarbij de be
drijfsovernamefinanciering bijzondere aandacht.
Het is hierbij echter van belang het doel niet uit
het oog te verliezen: een evenwichtig financie
ringspatroon voor de kredietnemer. Het eigen
vermogen van de ondernemer zal daarbij moei
lijk als een vaststaand gegeven kunnen worden
aangenomen. Het is een van de variabelen in
het geheel van de beschouwing. Naar ons voor
komt de meest belangrijke variabele. Krediet
waardigheid en continuïteit worden immers gro
tendeels door de relatieve omvang van het ba
siskapitaal bepaald.
De schrijver in „De Boerderij" blijft dan ook
terecht niet stilstaan bij de suggestie van per
manent krediet, maar vervolgt met gedachten
over een wijziging in de verhouding eigen
vreemd vermogen. Wanneer met een gegeven
eigen vermogen minder behoeft te worden ge
financierd, zonder dat dit ten koste van de
rentabiliteit gaat, wordt de vermogensstructuur
van het bedrijf wezenlijk versterkt.
Coöperatief grondgebruik
Grondeigendom is eigenlijk als een belegging
te beschouwen, zegt de schrijver, iets wat de
toekomstige boer zich niet kan permitteren.
Deze uitspraak kunnen wij in zijn algemeenheid
niet onderschrijven. Grond is een onmisbaar
