Bedrijfsopvolging in de landbouw
Kredietfaciliteiten voor jonge boeren
Geen algemeen recept
Uit de voorgaande artikelen over de bedrijfs
opvolging in de land- en tuinbouw is gebleken,
dat de overgang zich langs verschillende wegen
kan voltrekken. Een algemeen recept is niet te
geven. Tal van persoonlijke en zakelijke omstan
digheden beïnvloeden de vorm van bedrijfsover-
gang en ook reeds de vorm, waarin de overgang
wordt voorbereid. Dit neemt echter niet weg, dat
bij de opvolging steeds, ongeacht de overgangs
vorm, een gelijksoortig probleem moet worden
opgelost, namelijk dat van de financiering.
Een gezond bedrijf heeft een gezonde financie
ring tot voorwaarde
Staande voor een bedrijfsoverneming, zal
menige jonge boer en tuinder zich afvragen hoe
de financiering rond te krijgen is. En de wel
denkende ondernemer beseft daarbij, dat het
niet slechts gaat om een dekking van de finan
cieringsbehoefte voor een bepaald moment; het
moment van de overneming zelf. De financiering
zal vanaf het begin rond moeten zitten voor
langere tijd. teneinde te voorkomen dat er na de
start moeilijkheden ontstaan.
Bij de dekking van de vermogensbehoefte zal
daarom vooruit gezien moeten worden en zal de
financiering als het ware in beeld moeten wor
den gebracht. Een beeld van de uitgavenstroom
en een beeld van de inkomstenstroom en wat
bijzonder belangrijk is: een beeld van het even-
zwicht tussen beide stromen.
Financieren is de kunst evenwicht te scheppen
en te bewaren in de huishouding, ook in de be-
drijfshuishouding.
Reeds bij de dekking van de financierings
behoefte ten tijde van de bedrijfsoverneming zal
de grondslag voor het behoud van dat evenwicht
moeten worden gelegd. Dit is geen gemakke
lijke opgave, zeker niet in onze tijd van kapi
taalsinvestering en specialisatie.
De basis voor evenwicht in de financiering is
het eigen vermogen. Zonder eigen vermogen
kunnen geen risico's worden gedragen en kan
dus praktisch geen onderneming waarvan het
kenmerk is, dat zij risico's draagt worden op
gezet. Hoe groter de risico's, hoe meer eigen
vermogen er nodig is.
Een tweede element van evenwicht in de
financiering is een aangepaste schuldpositie.
Dit wil zeggen.dat de geleende bedragen moeten
passen bij de bedrijfsopbouw: duurzame be
drijfsmiddelen? dan duurzaam krediet; vlottende
bedrijfsmiddelen zoals voorraden? dan is vlot
tend krediet (kortlopend, in rekening-courant of
eventueel leverancierskrediet) verantwoord
Probleem
Om aan de voorwaarde van een evenwichtige
financiering te voldoen, staan veel jonge onder
nemers voor een ernstig probleem. De meeste
agrarische bedrijven, die het predikaat „modern
willen dragen, zijn zo duur geworden, dat het
vaak niet mogelijk is op het moment van de
overneming een voldoende hoeveelheid eigen
vermogen op tafel te leggen; „voldoende in de
zin van hetgeen bedrijfseconomisch eigenlijk
nodig zou zijn.
De jonge boer of tuinder staat dan voor een
moeilijke beslissing. Voorop staat, dat hij zijn
levensdoel wil bereiken, namelijk de uitoefening
van een renderend agrarisch bedrijf. Daarvoor
wil hij zich desnoods offers getroosten. Doch
hoezeer deze bereidheid om het in den beginne
zuinig aan te doen ook gewaardeerd moet wor
den, daarop mag noch de persoon zelf, noch
de bank geheel afgaan. De boer, de tuinder zal
zich moeten wapenen tegen de risico's, die hij
in zijn bedrijfsuitoefening tegenkomt. Onvol
doende wapenrusting kan ertoe leiden, dat de
onderneming bij tegenslag het veld moet ruimen.
Wanneer het eigen vermogen van de jonge
ondernemer niet voldoende omvang heeft om
het bedrijf een goede solide basis te geven, ont
staat er een situatie, waarin naar andere wegen
zal worden gezocht. Daarbij kan in verschillende
richtingen worden gedacht:
a. beperking van de vermogensbehoefte door
de eigendom van een deel van de bedrijfs
goederen aan anderen te laten (pacht en
huur) of met anderen te delen (deelpacht,
389
