een uit vrijgevigheid gedane schenking. Beslis
send daarvoor is, zoals reeds in ons vorig artikel
werd geschreven, of de verstrekkingen worden
gedaan terzake van door de zoon verrichte ar
beid. In een bepaald geval waarin een het bedrijf
overnemende zoon van zijn moeder 18.000,
ontving, besliste de rechter echter dat dit bedrag
niet berustte op een verplichting van de moeder
tot uitkering van een aanvullende beloning, maar
dat het een bevoordeling was die geschiedde op
grond van het bestaande gebruik het bedrijf op
zodanige voorwaarden over te doen, dat de op
volgende zoon niet in financiële moeilijkheden
raakt. Hier was geen sprake van opbrengst van
dienstbetrekking noch van andere opbrengst van
arbeid. De zoon behoefde over de 18.000,
geen inkomstenbelasting te betalen, maar kon
volstaan met het zoveel lagere schenkingsrecht.
In een ander, haast net zo'n geval, werd
echter vastgesteld dat de vergoedingen werden
gedaan uit hoofde van een vroegere overeen
komt, verband houdende met werkzaamheden
in bedrijf en huishouding, verricht door de zoon
en zijn echtgenote. Dat deze overeenkomst op
grond van persoonlijke motieven werd gesloten,
verhinderde niet de daaruit voortvloeiende ver
goedingen tot het belastbaar inkomen van de
zoon te rekenen.
De zoon van compagnon
Mogelijkheid van verschillende samenwerkings
vormen
Zoals we in een vorig artikel hebben kunnen
lezen, kan samenwerking tussen vader en zoon
o.a. plaatsvinden in een maatschap, een ven
nootschap onder firma of een commanditaire
vennootschap. Wij wijden aan deze drie rechts
vormen geen aparte beschouwingen, omdat de
fiscale behandeling ervan nagenoeg gelijk is.
Wij hebben overigens de indruk,dat, mede omdat
deze niet in het handelsregister behoeven te
worden ingeschreven, waardoor de kosten be
spaard worden, het aantal maatschappen in de
landbouw dat der vennootschappen onder firma
verre overtreft. Commanditaire vennootschappen
komen in de landbouw nauwelijks voor, het aan
gaan daarvan moet naar onze mening in het al
gemeen ook worden afgeraden.
Aangezien een maatschap wij begrijpen
daaronder nu en in het vervolg tevens de ven
nootschap onder firma en de commanditaire
vennootschap geen eigendom kan verwerven,
betekent het toetreden van de zoon tot het be
drijf van de vader geen overdracht van het be
drijf aan de maatschap maar veelal slechts
overdracht van een evenredig gedeelte van de
bedrijfsmiddelen door de vader aan de toege
treden zoon. Wij zeggen expres veelal" omdat
dat niet altijd het geval behoeft te zijn. Worden de
goederen nl. door de vader slechts in genot in
gebracht dan bestaat de mogelijkheid dat van
enigerlei overdracht geen sprake is en belasting
heffing dan ook niet aan de orde komt. Dit hangt
niet af van wat in de maatschapsakte ten aan
zien van de eigendom der goederen is bepaald.
Economische eigendom doorslaggevend
De omstandigheid dat iemand eigenaar is van
en als zodanig zakelijk gerechtigd tot enig goed
sluit nl. niet uit, dat economisch het belang er
bij bij een ander berust en dat belang kan deel
uitmaken van het bedrijfsvermogen van die
ander. Als juridische en economische eigendom
niet in één hand zijn, raken de waardeverande
ringen de economische eigenaar. Het zijn die
waardeveranderingen waar het op aankomt. Als
bij het oprichten van een maatschap zodanige
afspraken worden gemaakt dat het risico van
waardeverandering der goederen gedeeltelijk
wordt gelopen door de ingetreden vennoot, heeft
overdracht in fiscale zin plaatsgevonden, ook al
was van inbreng in eigendom geen sprake.
De winstverdeling geeft daarvoor
aanwijzigingen
Aan de hand van wat is overeengekomen met
betrekking tot de verdeling van de (over)winst
kan worden vastgesteld of in geval van intre
ding van een zoon de laatste belang heeft ge
kregen bij de goederen van de vader. Als dat
het geval is, betekent het aangaan van de maat
schap voor de vader het overdragen van een
gedeelte van zijn bedrijf. Het daarbij behaalde
358
