Financieel overzicht
De betalingen door het Rijk aan de lagere
overheden
Een overzicht van de gang van zaken op de
geldmarkt in augustus geeft de impressie van
een rustige ontwikkeling, die haar oorsprong
reeds heeft gevonden in de laatste week van
juli. Op 25 juli immers vond de betaling plaats
van 450 miljoen door het Rijk aan de provin
cies en gemeenten, de normale betaling, die
iedere drie maanden geschiedt,t.w. op25 januari,
25 april, 25 juli en 25 oktober. Deze betalingen
gaan in de regel gepaard met enige schokken
op de geldmarkt, ondanks het feit, dat geld-
disponenten en andere belanghebbenden zich
lang genoeg hierop kunnen voorbereiden. Intus
sen bestaat het vooruitzicht, dat deze driemaan
delijkse betalingen vervangen zullen worden
door maandelijkse. De regering immers is met
een desbetreffend voorstel tot wijziging van de
Financiële Verhoudingswet gekomen. Voorge
steld wordt een betaling te doen plaats vinden
van 150 miljoen op de 15e van elke maand
Als motief hiervoor wordt genoemd een flexibel
beloop van de liquiditeitspositie van het Rijk en
ongetwijfeld vormt dit motief de grondslag van
het voorstel. Als nevenverschijnsel echter kan
worden gewezen op het feit, dat ook de geld
markt de gunstige gevolgen van de wijziging zal
kunnen ondergaan, doordat de schokken op
deze markt kunnen verminderen, eensdeels door
de verdeling over een tijdsverloop, dat groter
is dan tot dusverre, anderdeels doordat kleinere
bedragen met de uitbetalingen zijn gemoeid. In
herinnering kan worden gebracht, dat ook het
vorige jaar een maatregel is toegepast, die de
verstoringen op de geldmarkt heeft verzacht,
namelijk het afgeven van schatkistpapier met
vervaltermijnen in de periode, waarin de voor
lopige betalingen van de vennootschapsbelas
ting geëffectueerd dienen te worden. Een
compensatie is op deze wijze ontstaan tussen
de stroom van liquiditeiten van de banken naar
de schatkist en een overeenkomstige stroom in
tegenovergestelde richting. Deze maatregel had
in de eerste plaats ten doel de geldmarkt
vloeiender te maken.
Girale betaling van maandlonen
Een belangrijke bron van verstoring schuilt
nog immer in de weinig overzichtelijke wijzigin
gen in de bankbiljettencirculatie. Hier zijn welis
waar altijd pieken, die tevoren min of meer
vastgesteld kunnen worden, zoals de betalingen
van de maandlonen, maar die pieken worden
telkenmale verhoogd door de eisen van vakantie
gangers. Het laatste kan uiteraard moeilijk
worden verholpen, het eerste echter zou ge
mitigeerd kunnen worden door girale betalingen.
Ruime positie van het bankwezen
De hierboven gereleveerde driemaandelijkse
betaling van het Rijk op 25 juli heeft uiteraard
de positie van de banken verruimd. Zij waren
gemakkelijk in staat 130 miljoen „stallings-
posten" aan de Nederlandsche Bank terug te
betalen en bovendien 120 miljoen aan opge
nomen voorschotten. De geldmarkt is toen
derhalve ruim geworden, hetgeen tot uiting is
gekomen in een verlaging van de rente voor
call-money van 21/2 tot 2 op 26 juli. Hier
mede was de renteverlaging niet tot een eind
gekomen, want op 29 juli werd de rente voor
call-money vastgesteld op 11/2 op 2 augustus
°P 1 en °P 7 augustus óp 1
In de eerste veertien dagen van augustus
hebben zich geen bijzondere feiten op de geld
markt voorgedaan. De circulatie van bankpapier,
die tijdelijk tot boven zes miljard gulden was
gestegen, kromp geleidelijk in, zodat deze op
12 augustus f 5886 miljoen beliep, hetgeen een
daling van 249 miljoen betekent sedert 29 juli.
Het gezamenlijke tegoed van de banken bleef
vrij hoog, t.w. f 308 miljoen op 29 juli, f 272 mil
joen op 5 augustus, f 300 miljoen op 12 augus
tus, tegenover een verplichte renteloze kas-
reserve van ongeveer f 250 miljoen. Die ruime
positie werd bereikt, ondanks de opneming van
schatkistpapier door de banken van f 115 mil
joen in de eerste veertien dagen van augustus.
Mede door deze plaatsing van schatkistpapier
bedroeg het tegoed van de schatkist bij de
Nederlandsche Bank op 12 augustus 440
miljoen.
311
