de lettersBOERENLEENBANK
Overheidsbudget
Minder lang geleden is het, dat het overheids
budget als instrument van conjunctuurpolitiek
werd geïntroduceerd. Lord Keynes heeft er met
zijn in 1936 verschenen hoofdwerk de theore
tische grondslag voor gelegd. Deze econoom
bestreed de gedachte, dat de volkshuishouding
naar een natuurlijk" evenwicht tendeert, waarin
geen grote werkloosheid kan bestaan. Keynes
betoogde, dat er steeds krachten in de economie
zijn, die werken naar onevenwichtigheid en
werkloosheid. De overheid heeft de taak om
deze krachten te neutraliseren. Dat betekent in
een tijd van depressie de periode, waarin
Keynes' boek verscheen een lage rente-
politiek en openbare werken, zo nodig gefinan
cierd met middelen, die niet direct uit de be
lastingen verkregen zijn. Op deze wijze zou het
economische leven een injectie krijgen waardoor
de produktieve krachten weer een kans zouden
krijgen.
Mogelijkheden begrensd
Deze nieuwe opvatting van de overheidstaak
bij de conjunctuur werd onder de druk van de
omstandigheden, die na de crisis van 1929 be
stonden, door met name de Verenigde Staten
aanvaard. In de loop van de jaren is deze con
junctuurpolitiek theoretisch en praktisch ver
fijnd. Er zijn echter ook heden ten dage nog
belangrijke obstakels, die de mogelijkheden
van de conjunctuurpolitiek begrenzen.
Vertragingen
In de eerste plaats is dat een vaak onver
mijdelijke traagheid bij het effectueren van be
paalde maatregelen. Wanneer de economische
situatie op een gegeven moment een bepaalde
maatregel van de overheid vereist, dan is het
meestal niet mogelijk dat de overheidsinstanties,
binnen een week bijvoorbeeld, de maatregel in
de juiste vorm gieten en uitvoeren. En wanneer
dat wel mogelijk is, dan treedt er nog een be
langrijke vertraging op omdat de ondernemers
veelal hun beslissingen reeds hebben genomen
en met de nieuwe maatregel geen rekening
meer kunnen houden. Het gevolg is dat sommige
overheidsmaatregelen, achteraf gezien, de con
junctuur hebben aangewakkerd in plaats van
verzwakt, omdat zij op het verkeerde moment
effectief werden.
Andere overheidstaken
Een tweede obstakel dat hier genoemd kan
worden, is de tegenstelling die soms optreedt
tussen de conjuncturele en de zogenaamde
structurele doeleinden van de overheidspolitiek.
Het is namelijk zó, dat de overheid nog meer
taken heeft naast de conjunctuurpolitiek, zoals
voorzieningen in het algemeen belang, inkomens
overdrachten (sociale verzekering), stimulering
van belangrijke produkties (woningbouw), dit
alles voor een groot deel te financieren door
middel van een rechtvaardig belastingstelsel. Bij
het uitvoeren van deze laatste taken, die de
structuur van de volkshuishouding beïnvloeden,
kan het voorkomen dat de conjunctuur onge
wild in de hand wordt gewerkt. Het is dan de
vraag wat men hoger stelt: een behoorlijke ver
vulling van de overheidstaken op structureel
gebied of de conjunctuurpolitiek.
Betere wapens
Het geheel overziende kunnen we zeggen dat
crises en economische conjunctuur geen ver
ouderde begrippen zijn. We zijn er echter beter
tegen gewapend dan voorheen, al hebben we
nog lang niet de zekerheid, dat wij het econo
mische getij voldoende in de hand hebben om
de onaangename gevolgen ervan te kunnen
voorkomen.
Te koop wegens naamsverandering:
Coöp. Boerenleenbank .Wedde", Hoofdweg 24a te Wedde (Gr.). Telefoon (05976) 498.
278
