Ontstaan en ontwikkeling van het
ruilmiddel geld
(Gebaseerd op historische gegevens van o.a.
de Federal Reserve Bank of San Francisco)
De mens legt een verbazingwekkende vin
dingrijkheid aan de dag bij het bedenken van
ruilmiddelen waardoor hij gemakkelijker de
door hem gewenste goederen en diensten kan
verkrijgen. Deze vindingrijkheid is vooral
gestimuleerd door de belemmeringen, die de
ruilhandel in zijn primitieve vorm onder
vond.
Primitieve ruilhandel
Deze werd gekenmerkt door een gebrek
aan gemakkelijk hanteerbare en in voldoende
mate waardevaste ruilmiddelen. Als ruil
middelen deden de meest gevraagde goede
ren dienst, zoals graan, zout, tabak en vee, ja
zelfs mensen (slaven). Vaak moeilijk te con
stateren kwaliteitsverschillen vormden daar
bij eens te meer een handicap.
Oudheidkundigen hebben ontdekt, dat som
mige gemeenschappen ruilmiddelen van uit
sluitend decoratieve aard aanvaard hadden.
Wanneer in dit opzicht een hogere graad
van ontwikkeling was bereikt, circuleerden in
het dagelijks verkeer ruilmiddelen in de
vorm van goederen, die hun waarde ontleen
den aan, respectievelijk uitgedrukt werden
in, een bepaalde hoeveelheid van een ander
goed, dat als waardestandaard was aan
vaard. Hierin waren dus al aspecten van een
meer modern systeem aanwezig. Op Borneo
b.v. deden menselijke schedels dienst als
waardestandaard (monetaire dekking), ter
wijl varkens en palmhutten als ruilmiddelen
„circuleerden
Invoering gebruik edele metalen
Het gebrek aan waardevastheid, deelbaar
heid en hanteerbaarheid van vele vroegere
„ruil- of betaalmiddelen", gaf geleidelijk
aanleiding tot gebruik van edele metalen als
ruil- of betaalmiddelen, met name van goud
en zilver. Bij de Egyptenaren was dit reeds
omstreeks 3400 vóór Christus het geval.
Goud en zilver beantwoorden het best aan
de gestelde eisen. Zij waren betrekkelijk
schaars en waardevast, konden in kleinere
homogene eenheden van gelijke waarde en
duurzaamheid worden verdeeld en waren
derhalve in het dagelijks gebruik gemakkelijk
hanteerbaar en moeilijk na te maken. Boven
dien konden met kleinere hoeveelheden van
deze edele metalen grotere partijen goederen
en meer diensten worden betaald.
Door de gehele historie heen blijkt wel in
het bijzonder goud uitverkoren te zijn ge
weest als internationaal aanvaard betaal
middel. Wellicht verhoogde de glans van het
goud zijn aanvaardbaarheid. Praktische
redenen, zoals het aantreffen van goud in de
bodem in zuiver natuurlijke staat, hetgeen
veredeling overbodig maakte, waren echter
van doorslaggevende betekenis.
Goud werd aanvankelijk als betaalmiddel
gebruikt in de vorm van ringen of staven van
vastgesteld gewicht. Daarbij was het in de
praktijk gewoonte het in betaling te geven
goud zowel als de te kopen goederen te
wegen. Bovendien werd dan de zuiverheid
149
