wij deze uitvoering een boekhoudmachine,
welke ook voorzien kan zijn van een reken
werk (vermenigvuldigwerk) en tevens van
een schrijfmachine of schrijfmechanisme (om
bij bedragen ook omschrijvingen te kunnen
typen).
Een boekhoudmachine heeft, evenals een
schrijfmachine, een rol, waaromheen een blad
papier te draaien is, maar bovendien vóór de
rol een gleuf, waarin een blad papier gezet
en vastgeklemd kan worden. Deze gleuf met
klem is de „voorsteekinrichting".
Het is dus mogelijk een groot blad papier
met een vel carbonpapier om de rol te
draaien (controleblad) en een rekeningkaart
in de voorsteek te klemmen. Heeft men nu
een regel op de kaart getypt (dus een post
geboekt) b.v. als volgt:
datum nummer oud saldo omschrij
ving mutatie nieuw saldo
dan schuift het controleblad een regel op en
men vervangt de rekeningkaart door een
andere bij te boeken kaart, enz.
Samen met de rekeningkaart is ook een
dagafschrift in de voorsteek te plaatsen en te
bewerken.
Een boekhoudmachine voor een bank moet
zeker een telwerk hebben, dat, nadat be-
ginsaldo en mutatie zijn ingetypt, het
nieuwe saldo aangeeft („horizontaal tel
werk", „saldeerwerk" of „crossfooter").
Bovendien kan de boekhoudmachine ook
telwerken hebben, welke alle bedragen in één
of meerdere bepaalde kolom(men) getypt,
vasthouden, zodat wij onderaan het controle
blad de totalen kunnen uitslaan van de
kolommen b.v.:
oud saldo debet
oud saldo credit
mutaties debet
mutaties credit
nieuw saldo debet
nieuw saldo credit
(voor elke kolom zou dan een afzonderlijk
telwerk aanwezig moeten zijn.) Deze tel
werken heten „verticale telwerken" of
„registers".
Het systeem van de op een boekhoud
machine gevoerde administratie is aangepast
aan de mogelijkheden van deze soort
machines.
Een facet van mechanisatie is in het alge
meen, dat het produkt omdat de wijze,
waarop het aanvankelijk werd vervaardigd
niet of bezwaarlijk te mechaniseren is in
een andere vorm wordt opgeleverd, omdat
hierbij de werkwijze wel of eenvoudiger te
mechaniseren is (vergelijk de machinaal met
een klemdop gesloten jampotjes e.d. met het
vroegere schroefdeksel er op en, om een
ander voorbeeld te noemen, de tubeless
autobanden, voornamelijk ingevoerd, omdat
deze in de autofabriek machinaal om de wiel-
flens te leggen zijn).
Hoewel wij de benaming „mechanische ad
ministratie" kortheidshalve gebruiken, zou
een meer volledige en juiste naam zijn: „de
dagelijks sluitende doorschrijfmethode bij het
systeem van dubbel boekhouden met behulp
van een boekhoudmachine".
Doorschrijfmethode
Doorschrijven betekent het met behulp van
carbonpapier tegelijkertijd beschrijven van
meer dan één blad papier. Bij onze boeren
leenbanken wordt dan ook van de bescheiden
geboekt tegelijkertijd op:
de rekeningkaart,
het dagafschrift,
het dagboekblad (dat wij nu verder het
controleblad zullen noemen),
waardoor overboekingsfouten niet meer kun
nen voorkomen; zoals een post geboekt staat
Moderne boekhoudmachine tot 23 telwerken (20 verti
caal en 3 horizontaal), ingebouwde schrijfmachine,
automatische voorsteekinrichting, baanformulieren-
inrichting, mogelijkheid tot aankoppelen van pons
machine voor het vervaardigen van ponskaarten.
266
