voor de grond vaak een veel te hoge prijs be
taald om boer te kunnen worden. Men ver
keerde eenvoudig in een dwangpositie,
waardoor men volkomen weerloos was bij
dalende prijzen der produkten. Dit schrik
beeld staat velen ook thans nog voor ogen.
Tot nog toe is voor de landbouwgronden dan
ook een koopprijsbeheersing gehandhaafd
omdat men het gevaar duchtte, dat de boer
door een te grote bevolkingsdruk in de land
bouw bij vrije prijsvorming een te boog be
drag voor de onmisbare grond zou moeten
betalen en daardoor bij een geringe terugslag
in de conjunctuur in een uiterst kwetsbare
positie zou geraken.
Wet Vervreemding landbouwgronden
Ter voortzetting van het in de bezettings
jaren, ook voor de grond, ingevoerde prijs-
beheersingsbesluit ontstond in 1953 de Wet
Vervreemding Landbouwgronden. De wet
werd in 1958 met vijf jaar verlengd. Nu de
regering op velerlei gebied meer vrijheid wil
toestaan, met minder overheidsbemoeienis, is
een levendige, ja zelfs felle, discussie ont
staan over de vraag in hoeverre de koopprijs
beheersing van landbouwgrond moet worden
afgeschaft. Direct belanghebbenden hierbij
zijn de grondeigenaren, pachters en gegadig
den, als jonge boeren en beleggers. Deze
kwestie is echter ook voor de gehele positie
van land- en tuinbouw van groot belang om
dat de prijs enerzijds de kostprijs der produk
ten beïnvloedt. Anderzijds kan echter een vrije
prijsvorming een stimulans zijn voor de meest
produktieve bestemming van de grond en een
verhoging van de produktiviteit bevorderen.
Bezwaren koopprijsbeheersing
Hoewel de wet vervreemding landbouw
gronden nuttig heeft gewerkt zolang er een
wanverhouding bestond tussen de beschik
bare grond en het aantal gegadigden, zijn er
aan de koopprijsbeheersing toch ook vele be
zwaren verbonden.
Evenals vele andere regelingen heeft ook
de prijsbeheersing van de grond een ver
starrend karakter. De kwaliteit, doelmatig
heid en ligging van de bedrijven komt on
voldoende in de prijzen tot uitdrukking.
Daardoor wordt het doen van investeringen,
die produktieverhogend kunnen werken, af
geremd. Hoewel normen voor toeslagen en
aftrekken voor externe produktiefactoren
kunnen worden toegepast, komt de potentiële
waarde van het produktiemiddel onvoldoen
de tot uitdrukking.
Voor een gezonde ontwikkeling in de land
bouw moet er ook beweeglijkheid zijn in het
grondgebruik. Vooral door mechanisatie kan
het rendabel zijn een extra lapje grond te
kopen omdat met hetzelfde aantal mensen
en bedrijfsgebouwen meer grond kan worden
bewerkt. Ook al wordt een wat hogere prijs
betaald, dan kan op deze wijze toch de renta
biliteit van de bedrijven worden versterkt.
Een ander argument, dat kan worden aan
gevoerd tegen het laag houden van onze
prijzen is, dat de koopprijsbeheersing in
E.E.G.-verband als concurrentievervalsend
kan worden aangemerkt. Nederland heeft nl.
de laagste grondprijzen, hoewel het dichtst
bevolkt.
Bovendien blijkt, dat in de praktijk de wet
vaak wordt ontdoken, omdat tegen de offi
ciële prijs eenvoudig geen grond te koop is.
Een dergelijke situatie ondermijnt het rechts
gevoel.
Minder bevolkingsdruk
De noodzaak tot handhaving van de wet
klemt thans echter minder nu de agrarische
bevolkingsdruk sterk is gedaald. De druk op
de koopprijzen wordt relatief kleiner naar
mate door verminderde bevolkingsdruk in de
landbouw de vraag naar grond geringer
wordt.
Uit het rapport „Bedrijfsopvolging en be
roepskeuze in land- en tuinbouw" van het
Landbouw-Economisch Instituut blijkt,dat de
animo om boer te worden op kleine bedrijven
niet groot meer is. Opvallend is dat boeren
zoons, afkomstig van grotere bedrijven, geen
kleine bedrijven kopen, omdat die te weinig
toekomst bieden. Zoons van boeren van kleine
bedrijven zijn geneigd een baan in de in
dustrie te zoeken. Voor de bedrijven kleiner
dan 5 ha zijn er bijna geen opvolgers meer.
Voorkeursrecht pachter
De huidige regering schijnt niet te gevoelen
voor verlenging van de Wet Vervreemding
Landbouwgronden. Minister Marijnen heeft
reeds advies gevraagd over de wenselijkheid
inzake een regeling voor het eveneens in deze
wet geregelde voorkeursrecht van de pach-
167
