WENKEN VOOR KASSIERS
Afwijkende boekingen op „effecten"
Het is een gelukkig verschijnsel dat het
aantal aangesloten banken, waarvan de op
gemaakte rekening van ontvangsten en uit
gaven, de balans en de verlies- en winst
rekening bij de controle blijken niet geheel
juist te zijn, zeer gering is en van jaar tot
jaar minder wordt.
In de uitzonderingsgevallen, dat afwijkingen
voorkomen, blijken deze meestal van on
dergeschikt belang te zijn, maar moet toch
voor correctie worden gezorgd.
Opmerkelijk is, dat bij deze uitzonderings
gevallen niet zelden de balanspost effecten
betrokken is, een vermogensbestanddeel
waarin in de loop van een jaar maar weinig
mutaties plegen voor te komen. Waarsc hijn-
lijk is de oorzaak van de boekingsfouten
gelegen in het feit, dat deze soort mutaties
juist zo weinig voorkomt.
Overigens werden de afwijkingen deels
bewust en deels onbewust gemaakt. Ze heb
ben gemeen, dat het banksaldo van de reke
ning effecten daardoor niet meer beant
woordt aan de maatstaven van het voor de
gewone boekhouding gekozen waarderings
systeem: aankoopkoerswaarde maar niet
hoger dan 100%.
Wordt bij uitloting van een stuk met een
aankoopkoerswaarde van 950,de volle
uitlotingswaarde van 1.000,van de ef
fectenrekening afgeboekt, dan wordt het
saldo van die rekening daardoor 50,
te laag. Indien daar geen stokje voor wordt
gestoken zou na uitloting van alle stukken
de rekening een creditsaldo aangeven. Van
de uitlotingswaarde van 1.000,moet
dus 950,worden afgeboekt van de ef
fectenrekening, terwijl de uitlotingswinst
van 50,komt ten gunste van de exploi
tatie.
Een andere (onbewuste) fout wordt ge
maakt, wanneer bij aankoop de rekening
effecten niet wordt gedebiteerd voor de
aankoopkoerswaarde doch bijvoorbeeld
voor het eindbedrag van de aankoopnota.
De op deze nota voorkomende kosten en
lopende rente dienen ten laste van de ex
ploitatie te worden gebracht.
Bewuste afwijkingen zijn ook fout
In een streven naar mooie ronde getallen
en eenvoudiger boekingen zou men wel eens
in de verleiding kunnen komen het boek-
saldo van de effecten in eenmaal op te
voeren tot de nominale waarde en de toe
komstige uitlotingswinsten reeds nu en bij
voorbaat te crediteren op de reservereke
ning. Behalve dat de rekening effecten dan
een rond bedrag zou aangeven, zou men
voortaan bij uitloting eenvoudigweg de no
minale waarde daarvan kunnen afboeken,
zonder genoodzaakt te zijn na te gaan wat
de aankoopkoerswaarde van het desbetref
fende uitgelote nummer ooit is geweest.
Nog afgezien van de ongemotiveerde op
voering van de reserve zou dit monument
van ronde getallen en eenvond bij nader
inzien moeten worden afgebroken, ter ver
mijding van schade op de van de Centrale
Bank te ontvangen rente. Immers de Cen
trale Bank vergoedt aan de aangesloten
bank over dat deel van het tegoed, dat kan
worden aangemerkt als onbelegd spaargeld,
een rente welke meestal ongeveer 1% °/o
hoger is dan de rente welke wordt vergoed
over de rest van het depot. Wordt de boek
waarde van de effecten verhoogd en het
"onbelegde spaargeld" dus kleiner, dan re
sulteert dit uiteindelijk in een verlaging van
de in totaal van de Centrale Bank te ont
vangen rente, ter grootte van ongeveer
1 'V4 over het ten onrechte aan het effec
tensaldo toegevoegde bedrag. Dit nadeel is
al gauw te groot om zich tot de gedachte
afwijking te laten verleiden.
195
