gezien echter alsdan door de kredietverlenende in
stanties meer dan thans risico's worden gelopen, acht
de Commissie het wenselijk, dat in een voortdurend
overleg tussen bestuur van het Borgstellingsfonds en
de beide centrale banken, deze laatste instellingen
bij de uitvoering van het beleid mede worden inge
schakeld. Hierbij zou ook een delegatie van be
slissingsbevoegdheid door het bestuur van het Borg
stellingsfonds aan de beide centrale banken in aan
merking kunnen komen.
Hoewel op deze wijze in belangrijke mate is tege
moetgekomen aan de financieringsmogelijkheden in
land- en tuinbouw, heeft de Commissie zich de vraag
gesteld of bij het boerenleenbankwezen niet zou kun
nen worden overgegaan tot een verruiming van de
kredietverlening. In dit verband acht de Commissie
het primair gewenst, dat registerpandrecht, ook op
de groeiende oogst, zou worden ingevoerd. Ter ver
betering van de kredietmogelijkheden voor pachters
zou in de Pachtwet de bepaling moeten worden op
genomen, dat de pachter te allen tijde het recht heeft
de door hem op het gepachte goed gestichte op
stallen af te breken en de afkomende materialen tot
zich te nemen, welke bevoegdheid zou moeten wor
den kunnen vervreemd.
Deze juridische disiderata, die voor de agrarische
kredietvoorziening van uitzonderlijk groot belang
zijn, heeft de Commissie in een door haar uitgebracht
interim-rapport reeds ter kennis gebracht aan de
regering en de Staten-Generaal. Als voorzitter van
de Commissie spreek ik hier opnieuw de hoop uit,
dat door regering en Staten-Generaal passende aan
dacht aan deze verlangens zal worden gegeven. Een
goede regeling van het registerpandrecht is voor de
agrarische kredietverlening absoluut noodzakelijk.
Afgezien van een verbetering in het systeem van
zakelijke zekerheidsrechten, zullen de landbouw
kredietinstellingen zich bij de kredietverlening in de
toekomst, meer dan thans het geval is, moeten
baseren op de vermogenspositie en de bedrijfs
economische gegevens van de kredietvragende
bedrijven.
Bij toepassing daarvan zouden door de boerenleen
banken alnaargelang zij beter in staat zijn tot een
dergelijke kredietbeoordeling op deze basis en naar
mate haar eigen reserves zouden toenemen tot hogere
bedragen dan thans het geval is, voorschotten kunnen
worden verleend, al dan niet in blanco. Voor zover
het draagvlak van de afzonderlijke boerenleenbanken
daartoe voorshands te gering zou zijn. zou, hetzij door
tussenkomst van een per landbouwkredietorganisatie
fungerend eigen garantiefonds, hetzij door een eigen
daartoe in het leven te roepen kredietinstelling, in
deze behoefte moeten worden voorzien.
Hoewel invoering van een dergelijke kredietverlening
voor de boerenleenbanken op korte termijn zeker nog
wel moeilijkheden zal geven, heeft de Commissie ge
meend te moeten adviseren geleidelijk tot een derge
lijke kredietverlening over te gaan. Invoering hiervan
zal in veel land- en tuinbouwbedrijven de finan
cieringsmoeilijkheden reeds thans kunnen verlichten,
in de toekomst zal voor nagenoeg alle land- en tuin
bouwbedrijven het bestaan van deze mogelijkheden
een noodzaak zijn. Het land- en tuinbouwbedrijf
krijgt immers steeds meer een commercieel karakter.
De kapitaalintensiteit van de bedrijven zal moeten
toenemen, wil de landbouw het hoofd kunnen bieden
aan de produktiviteitsstijgingen in de niet agrarische
sectoren. Het gebouwenareaal zal verbetering be
hoeven en moeten worden aangepast aan de ge
wijzigde produktie-omstandigheden.
Het mag verheugend worden geacht, dat het Neder
landse landbouwkrediet naar verwacht mag worden
voldoende middelen zal hebben om deze investeringen
te financieren. Indien de boerenleenbanken tot ver
ruiming van de kredietverlening overgaan, als door
de Commissie is geadviseerd, zullen de rendabele in
vesteringen kunnen worden gefinancierd, waarbij
mag worden aangenomen, dat, mocht zich een moei
lijkheid voordoen met betrekking tot het aanbod van
financieringsmiddelen met een lange looptijd, de
landbouwkredietorganisatie niet zal aarzelen de
nodige stappen te ondernemen, teneinde ook dit
veilig te stellen.
Indien wij dit alles bezien in het licht van de ont
wikkeling van de Euromarkt, kunnen wij ons ge
lukkig prijzen, dat het landbouwkrediet zich in
Nederland een dergelijke plaats heeft kunnen ver
werven. Hoewel in alle landen der Euromarkt het
lanwbouwkrediet op basis van de beginselen van
Raitfeisen tot ontwikkeling is gekomen, heeft het
Nederl andse boerenleenbankwezen veruit de grootste
groei gekend.
Terwijl in Nederland ruim 40 °/o van de aan de
spaarinstellingen toevertrouwde spaargelden aan de
boerenleenbanken wordt toevertrouwd, liggen deze
cijfers in alle andere landen zeer veel lager. Het ge
volg hiervan is, dat het Nederlandse landbouwkrediet
met vertrouwen de toekomst tegemoet kan gaan. Ter
wijl er in Frankrijk en Italië ondanks een belangrijke
overheidssteun onvoldoende middelen zijn om de
land- en tuinbouw op bevredigende wijze te finan
cieren, is in Nederland zonder noemenswaardig
overheidsingrijpen waar het betreft de ter beschik
kingstelling van middelen of van subsidies op de
rentevoet, een alleszins bevredigende financiering van
de land- en tuinbouw tot stand gebracht. Nu de
landbouw mede in verband met de overgang naar een
gemeenschappelijk landbouwbeleid voor grote ver
anderingen staat, moet het van grote betekenis wor
den geacht, dat de iinanciering hiervan in Nederland
geen grote moeilijkheden op zal leveren.
Er is één punt, dat ik in dit verband nog nader zou
willen toelichten. Dat de boerenleenbanken in staat
zullen zijn de benodigde financieringsmiddelen met
een korte en middellange looptijd te verstrekken, is
te danken aan de plaats, die zij thans als spaar-
instelling innemen, welke plaats zij naar de Com
missie verwacht ook in de toekomst zullen blijven
behouden. Als kredietinstellingen, die ten doel hebben
in de kredietbehoefte der leden te voorzien, staan
de boerenleenbanken voor de taak voldoende mid
delen daarvoor aan te trekken. Hun beleid dient der
halve actief te zijn. Een zestigjarige ervaring heeft
uitgewezen, dat de Nederlandse boerenleenbanken er
in zijn geslaagd de land- en tuinbouw een passende
113
