zijn ingekrompen. Voor het grootste gedeelte
komt dit schijnbare verlies op rekening van
de uit de liquidatie van de Europese Betalings
Unie voortgekomen vorderingen ten bedrage
van ruim 400 miljoen, die door de Staat
werden overgenomen, hetgeen gepaard ging
met een overeenkomstige vermindering van
de officiële deviezenvoorraden. Verder heeft
de Nederlandsche Bank in april ruim 200
Terwijl dus de goud- en deviezenreserves
schijnbaar met 550 miljoen verminderden,
stonden daartegenover bijzondere betalingen
van ruim 730 miljoen, die niet het karakter
droegen van deviezenverliezen. Daarenboven
zijn de deviezenreserves in handen van de
handelsbanken in de eerste acht maanden van
het jaar met 640 miljoen gestegen.
Ziet men af van de deviezenbeweging, door
de aangegeven bijzondere factoren veroor
zaakt, dan blijken de stijgingen en dalingen
in de laatste twee maanden, die in de week
staat van de Nederlandsche Bank tot uiting
komen, van een te verwaarlozen omvang te
zijn geweest. Daarop hadden wij ook het oog
toen wij in de aanhef van een kalme ontwik
keling gewaagden.
Positie van bankwezen
De stijging van de rentenoteringen in het
buitenland heeft in de laatste maanden niet
tot een merkbare afvloeiing van deviezen ge
leid. Ten slotte moeten de handelsbanken
bepaalde verhoudingen tussen hun beschik
bare liquiditeiten en hun opvraagbare vorde
ringen in acht nemen, terwijl op kredieten in
het binnenland aan het bedrijfsleven op
zichzelf toch reeds een rente wordt gemaakt,
die ook in vergelijking tot het rendement,
dat korte uitzettingen in het buitenland af
werpen, redelijk kan worden geacht. Er is
bovendien een neiging tot stijging van de
kredietverlening voor de eerste negen
maanden van het lopende jaar was er een
toeneming van de binnenlandse kredietver
lening met 16
De laatste paar maanden, maar vooral de
maand oktober, had het particuliere bank
wezen overigens ook geen armslag tot op
voering van de buitenlandse uitzettingen, als
gevolg van de eisen, welke werden gesteld
door de betalingen, die vooral voor de ven
nootschapsbelasting in deze tijd van het jaar
moeten geschieden. In de maand augustus
was voor een bedrag van bijna 750 miljoen
aan aanslagen in de vennootschapsbelasting
opgelegd of ca 100 miljoen meer dan in
augustus van het vorige jaar. Het grootste ge
deelte van die aanslagen wordt in de eerste
helft van oktober betaald. Het effect daarvan
deed zich dan ook ten zeerste gevoelen in een
verkrapping van de geldmarkt, welke de ge
hele maand voortduurde. Eerst in de week
staat van de Nederlandsche Bank, afgesloten
per 26 oktober, trad een ontspanning aan de
dag blijkens een sterke stijging van het ge
zamenlijke tegoed der banken, gepaard
gaande met een verdere belangrijke vermin
dering van de door de circulatiebank ge
leende voorschotten in rekening-courant.
Nederlandsche Bank hielp
Het bankwezen zou de moeilijke periode, die
thans is afgesloten, moeilijk op eigen kracht
hebben kunnen doorkomen, indien de Neder
landsche Bank niet op zulk een ruime schaal
hulp zou hebben geboden. In welke mate dat
is geschied, viel af te leiden enerzijds uit de
stijging van de portefeuille schatkistpapier
der circulatiebank van 3071/2 miljoen op
21 september tot 519 miljoen op 12 oktober,
terwijl de portefeuille ook op 26 oktober nog
deze vergrote omvang had. Daarnaast waren
de voorschotten in rekening-courant op ^ok
tober tot een hoogtepunt van 1021/2 miljoen
gestegen, om op 26 oktober weer tot de be
scheiden omvang van MV2 miljoen terug te
vallen.
Het spiegelbeeld van de liquiditeitsverrui
ming, door de NederlandscheBank gecreëerd,
bood het tegoed van het Rijk bij de Neder
landsche Bank, dat op 19 oktober rond 916
miljoen uitmaakte, waarmede de hoogste
stand van het jaar was bereikt. De drie-
miljoen deviezen verschaft voor de aflossing
van het restant van de Wereldbanklening,
dat door een aantal banken werd overge
nomen. Anderzijds heeft de Nederlandsche
Staat ca 50 miljoen uit een aflossing op de
voormalige E.B.U.-vorderingen ontvangen,
die weer aan de deviezenvoorraad van de cir
culatiebank ten goede zijn gekomen.
301