spaarzaamheid en vooral de Nederlandse
familiezin. De kracht, die van een hecht gezin
uitgaat, kan vele moeilijkheden overwinnen
en dat wat verloren schijnt, in winst doen
omzetten. De centrale plaats, die de vrouw
hierbij inneemt, wordt door het rapport nog
eens onderstreept. In dit verband wordt
daarom nog eens duidelijk gesteld, dat ,,de
gedragslijn om gezinsscheiding tussen het
emigratieproces zoveel mogelijk tegen te
gaan, niet alleen juist is, doch ook in de toe
komst consequent gehandhaafd dient te wor
den. Ook om deze reden acht de Raad
steunverlening bij de oplossing van het huis-
vestingsvraagstuk, vooral in Australië, door
middel van overheidsfinanciering of door
overheidsgaranties ten aanzien van huis
vestingskredieten, dringend gewenst".
Bij het verloop van het integratieproces
speelt het primaire communicatiemiddel, de
taal, uiteraard een allergewichtigste rol. Het
ware inderdaad te hopen, dat de ernstige
woorden die hierover ook weer in dit rapport
worden gezegd, door onze aanstaande emi
granten ter harte zullen worden genomen.
Indien men tijdig zou beseffen hoeveel moei
lijkheden en vereenzaming men zich besparen
kan door hieraan wat meer aandacht bij zijn
voorbereiding tot emigratie te geven, dan
zou men zich haasten om gebruik te maken
van de vele mogelijkheden, die hier te lande
op dit gebied bestaan.
Ten slotte mag nog gewezen worden op één
aspect, dat weliswaar niet rechtstreeks met
de integratie te maken heeft, doch dat daar
uit als het ware voortvloeit.
Bedoeld wordt het contact met het oude
vaderland. Ook hier kan gesproken worden
van een wisselwerking. Goed voorbereide
emigratie leidt tot een goede integratie in het
ontvangende land. Een goede integratie be
vordert op haar beurt de continuïteit van de
emigratie uit Nederland naar die landen, die
reeds tienduizenden landgenoten opnamen.
Die tienduizenden Nederlanders betekenen
evenzovele contactpunten met het oude
vaderland. Dit contact komt tot uitdrukking
in het economische en het culturele verkeer.
Daarvan zijn reeds nu talrijke voorbeelden
te noemen. Het rapport geeft er verschil
lende. Economisch gezien worden mogelijk
heden geboden aan onze export b.v. die
zonder de consumptieve betekenis van de
grote aantallen Nederlandse emigranten niet
zouden bestaan. De betekenis van de vesti
ging van Nederlandse bedrijven en dochter
maatschappijen in de immigratielanden mag
evenmin overschat worden. Ook hier is een
wisselwerking, want zulke vestigingen zijn
dikwijls van grote betekenis voor de emi
gratie, terwijl de emigratie veelal deze vesti
gingen heeft mogelijk gemaakt. Het rapport
stelt de vraag of de mogelijkheid tot export
bevordering en tot vestiging van dochter
ondernemingen wel voldoende door het
Nederlandse bedrijfsleven wordt uitgebuit.
Langs culturele weg kan het contact tussen
de immigratielanden en Nederland eveneens
nog belangrijk worden uitgebreid en op deze
wijze Nederland nader brengen tot die jonge
landen. Zo zal Nederland nieuwe posities
kunnen innemen en een sterkere rol kunnen
spelen in de zich steeds nauwer aaneenslui
tende westelijke wereld. Zo leidt de weg van
emigratie en integratie van onze emigranten
naar een verdere integratie van de vrije
volkeren.
(Radiolezing door mr. J. A. U. M. van
Grevenstein, directeur van de Neder
landse Emigratiedienst).
263
