De eerste zestigjarige in ons midden
Grondvorm van Raiffeisen-coöperatie
Wie de moed heeft om het enorme silogebouw
te beklimmen, dat Enschede beheerst, wordt op
veelzijdige wijze beloond.
Hij krijgt een prachtig uitzicht over deze ge
meente, die met alle stedelijke allures toch
een dorp is gebleven. En hij kan op z'n hoge
plaats het werkgebied overzien van de land
bouwcoöperaties, die een lichtend voorbeeld
zijn geweest voor andere delen van ons land.
Eigenlijk is het te geringschattend om te spre
ken van de landbouwcoöperaties. Het gaat
namelijk om de Lonneker Coöp. Landbouwers
bank en Handelsvereniging G.A. (21 mei 1896),
de Lonneker Coöp. Melkinrichting en Zuivel
fabriek (9 oktober 1896) en de Coöp. Fokvereni-
ging ,,Lonneker-Enschede (26 februari 1901).
Uit de oprichtingsdata zien we direct, dat we
met de oudste boerencoöperaties te doen heb
ben. We staan hier dan ook op de geboorte
grond van de eerste coöperatieve boerenleen
bank, ja, de wieg van het Centraal Bureau heeft
hier zelfs gestaan.
Het is een prijzenswaardig initiatief geweest
van de „Lonneker Landbouwcoöperaties" om
de pers uit te nodigen voor een excursie en ver
dere bespreking ter gelegenheid van dit zeld
zame jubileum.
Een excursie, die eerst voert door een zeer
modern gedeelte van de zuivelfabriek, die plm.
17 miljoen kg. melk per jaar ontvangt van
ruim 800 leden-veehouders. Het oudere com
plex van de fabriek brengt ons al spoedig tot
de ontdekking, dat dit een merkwaardige in
stelling is. Men maakt geen kaas of melk
poeder, doch de gehele aanvoer wordt in con-
sumptieprodukten verwerkt. De „Lonneker" is
een specifieke melkinrichting. Met een overi
gens uitvoerig programma, dat ook consumptie
ijs omvat.
De distributie heeft zijn eigen problemen, want
men heeft bijna geheel Enschede tot klant. De
typische „Lonneker" melkwagens ziet men dan
ook overal en deels zijn ze al vervangen door
de even typische elektrische wagentjes.
Veelzijdig Raiffeisen-eomplex
Van de melkfabriek is het een wipje naar de
zuster op hetzelfde terrein (pardon, er zijn
nog statutaire grenzen) en we komen bij de
Coöp. Landbouwersbank en Handelsvereniging
G.A.
Ook al weer zo'n veelzijdige instelling. Je gaat
280
de deur binnen en je kunt er uit komen met
een zak kunstmest of met een voorschot.
Beide kunnen trouwens hetzelfde effect hebben
in het bedrijf. De rondleiding voert ons steeds
dieper in de historie. En steeds meer gaan we
begrijpen van het nauwe verband, dat hier be
staat tussen de fabrikant, de boer en de
arbeider.
Historisch behoren ze tot één belangensfeer,
waarin het Raiffeisen-idee een prima voedings
bodem vond.
De ontwikkeling dezer coöperaties ging ge
paard met de opkomst van de industrie. De
kunstmest deed zijn intrede en de ontginningen
groeiden als een groene vlek rond het stedelijk
gebied.
Een samengaan van zovele aspecten in een zo
danige omgeving moest wel een boeiende his
torie opleveren. We vinden die in het prachtige
gedenkboek, dat in 480 bladzijden de ge-
scheidenis van de „Lonneker Coöperaties"
weergeeft. En daarmede tevens de levensroman
van de boer om Enschede heen.
Het boek voert ons terug naar het grijze
coöperatie-verleden en noemt de namen van
burgemeester E. Jacobs, B. W. ter Kuile,
Wicher Nijkamp en J. H. W. Robers. Namen,
die we terugvinden op de bordjes van Ensche-
dese straten. Een nieuw bewijs, dat „stad" en
„land" hier één zijn in leven en streven.
Waardevolle studie
Met dit boek heeft de schrijver Joh. Buursink
een waardevol brok coöperatiegeschiedenis
vastgelegd.
Het blijkt, dat de oorspronkelijke Raiffeisen-
beginselen vrij zuiver hun vorm hebben ge
kregen in deze Landbouwersbank en Handels
vereniging.
Men is begonnen in het bij Enschede gelegen
Lonneker, dat thans bij de stad behoort, doch
waarvan de naam te allen tijde zal voortleven.
Als boerenleenbank is „Lonneker" van zeer be
hoorlijke omvang. Men noteert een omzet van
bijna 40 miljoen gulden. Het tegoed in de
spaarbank bedroeg op 1 oktober 7.700.000.
De handelsafdeling heeft een omzet van ruim
vier miljoen gulden.
Ondanks de rijpere leeftijd van de „Lonneker"
coöperaties heerst er een frisse geest in de
leiding. Er is dan ook reeds veel gemoderni
seerd en er liggen nog tal van plannen klaar.
We hopen gaarne, dat de jubilerende coöpe
raties ook in hun verdere ontwikkeling een
voorbeeld mogen blijven.
