tingsvermogen vergde, eigenschappen, welke
op het ogenblik niet meer in die mate van de
emigrant worden gevorderd. Men sprak toen
nog bescheiden van landverhuizing.
Wat is er nu van deze emigranten-landverhui
zers van honderd jaar geleden geworden? Werd
mogelijk ook door hen iets groots verricht? Ja
zeker, zeer velen van ons herinneren zich nog
wel, misschien al weer wat vaag, hoe wij na de
oorlog en de hongerwinter verblijd werden met
geschenkzendingen uit Amerika zendingen
levensmiddelen en kleding van verre vaak hall
of helemaal vergeten familieleden. Ook her
inneren we ons nog wel hoe Hare Majesteit de
Koningin werd ontvangen en gehuldigd bij haar
bezoek aan Holland-Michigan, het gebied waai
de kolonisten onder ds. Van Raalte en
ds. Brummelkamp zich destijds hebben geves
tigd. Zij hebben daar de ruimte gevonden om
godsdienstig naar eigen trant en stijl te leven;
in de ruimte en de vrijheid, die het Nederland
van 1840 hun niet kon bieden. Ik breng U ten
slotte nog even in herinnering het enthousiasme
waarmee het Amsterdams Concertgebouworkest
onlangs in deze Nederlands-Amerikaanse
nederzettingen werd ontvangen, die noch hun
Nederlandse herkomst, noch hun oude liefde
voor Nederland verloochenden.
Al deze herinneringen doen ons beseffen, dat
die landverhuizers van honderd jaar geleden
aan de samenleving in Noord-Amerika een
positieve bijdrage hebben geleverd in geestelijke
en materiële zin. Kerken uit de scheiding op
gekomen vindt men verspreid over de Verenig
de Staten en in Canada; bloeiende kolonisaties
zijn in de Nieuwe Wereld door de vrucht van
hun arbeid gesticht.
Kunnen we op onze balans over die emigratie
van honderd jaar geleden alleen winstposten
boeken? Indien men in ..Landverhuizers een
boeiende roman van P. J. Risseeuw of in het
bekende boek „Nederlanders in Amerika" van
J. van Hinte leest, leert men wel anders.
Grote offers zijn door deze landverhuizers
gebracht.
Hard en uiterst moeilijk waren hun vertrek uit
Nederland, hun overtocht en hun aankomst.
De creditzijde van de balans toont ons vele
posten, die hiervan getuigen. Het saldo van de
balans laat ons echter winst zien.
Stellig zijn ook offers gebracht, waartegenover
mogelijk weinig baat gesteld kan worden. Ik
denk in dit verband aan de mate waarin deze
Nederlanders zich hebben moeten aanpassen
om echte Amerikanen te worden. Ieder jaar
wordt in Holland-Michigan het zogenaamde
tulpenfeest gevierd. In Volendammer-costuum,
de vrouwen met vlindermutsjes en op klompen,
gaan zij als een demonstratie van echt Holland
se properheid, met bezems en wateremmers de
straten van hun welvarende stad schrobben.
Wij noemen dat echt Amerikaans!
Twijfel kan bestaan of er een harmonisch
evenwicht is gegroeid tussen de innerlijke ge
aardheid en de uiterlijke omstandigheden. Deze
Dutch-Americans hebben zich in dit opzicht
sterk aangepast; zij hebben een compromis ge
sloten, verkregen door geven en nemen.
In dit verband wil ik nog even vermelden dat
in de kringen der emigratie in de laatste tijd
twee vreemde woorden in zwang zijn gekomen,
namelijk assimilatie en integratie. Onder assi
milatie verstaat men dan aanpassing: het met
prijsgeven van eigen cultuur overnemen van
waarden en gewoonten, kort gezegd, van cul
turele trekken van een andere groep. Met
integratie wordt daarentegen bedoeld, inpas
sing, het leveren van een eigen bijdrage aan de
andere groep uit de eigen cultuur. Strikt ge
nomen kunnen assimiliatie en integratie niet
als tegenovergestelde begrippen worden ge
hanteerd. Om in een vreemde samenleving te
kunnen integreren moet men toch eerst de
waarden van die samenleving leren kennen.
Hiervoor is op zijn minst de kennis van de taal
en natuurlijk het overnemen van die taal een
absolute voorwaarde. Men kan assimilatie en
integratie dan ook zien als twee kanten van
dezelfde zaak. Assimilatie van de ene zijde zal
integratie van dc andere zijde betekenen. De
geschiedenis leert, dat bij een vredelievende
botsing der beschavingen, zoals emigratie stellig
gezien kan worden, de dominerende cultuur de
overhand krijgt.
Voor de balans der emigratie van na de oorlog
uit Nederland, die thans nog niet kan worden
opgemaakt, zal het van nationale betekenis zijn
of het saldo zal aantonen, dat deze emigratie
heeft bijgedragen tot de ontplooiing der mense
lijke beschaving; dat derhalve, en hiermede
moge ik besluiten, door onze emigranten ook
naar het oordeel van de bevolking der ont
vangende landen, op dit gebied iets groots
werd verricht.
204
