tot 96 millioen waren geslonken, niet meer
was voorgekomen.
Het vertrouwen in het geld werd bovendien
nog ondermijnd door het teleurstellende verloop
van de betalingsbalans. Dit weerspiegelde zich
in een verdere intering van de middelen bij de
Europese Betalingsunie (E.B.U.) tot een totaal
van rond [05 millioen per einde December en
een eerste goudverlies aan de E.B.l van 2.4
millioen. De omzetting van 300 millioen dol
lars in goud door De Nederlandsche Bank,
tegelijk met de plaatsing van het nieuwe schat
kistpapier bekend gemaakt, deed aan het ver
trouwen in het geldwezen waarschijnlijk even
eens afbreuk, terwijl het vooruitzicht van zware
defensielasten cle bezorgdheid nog vergrootte.
Als klap op de vuurpijl is ten slotte de aankon
diging van een nieuwe staatslening gekomen,
waaraan voorwaarden zijn verbonden, die ken
merkend mogen worden geacht voor de berooide
positie, waarin 's Rijks kas zich momenteel be
vindt.
Men heeft aan de plaatsing van de vermelde
300 millioen schatkistpapier bij de circulatie
bank een overdreven betekenis toegekend.
Het feit, dat inmiddels al weer de helft van
deze nieuwe schuld is afgelost, bewijst dat de
minister niet het oogmerk heeft gehad op deze
wijze tot geldschepping over te gaan. Terecht is
bovendien door de president van De Nederland
sche Bank erop gewezen, dat er slechts van
verplaatsing van schuld en niet van vergroting-
van schuld sprake is wanneer tegenover een
toeneming van de staatsschuld aan de circulatie
bank een even grote of grotere vermindering
van de schuld bij de gewone banken staat, zoals
in feite het geval is geweest. Slechts indien op
deze weg zou zijn voortgegaan, zou er aanlei
ding kunnen bestaan voor de vrees ener gevaar
lijke geldschepping door de Staat. De gedeelte
lijke aflossing van de nieuwe schuld is ook
mogelijk gemaakt door de plaatsing van schat
kistpapier bij de banken.
Inmiddels heeft de koersdaling op de staats-
fondsenmarkt zulke grote afmetingen aangeno
men, dat het rendement van de grote leningen
met lange of middelmatig lange looptijd tot
a 3^4 is gestegen. Hierna is een koers-
herstel ingetreden, waarvan omvang en duur
zaamheid op het ogenblik van schrijven be
zwaarlijk kunnen worden voorspeld. Het merk
waardige was, dat de wending ten gunste plaats
vond op de dag, dal de nieuwe rijkslening be
kend was geworden.
Voorzover vrees was gekoesterd voor een nieuw
beleggingsfonds, dat in concurrentie zou treden
met de reeds genoteerde leningen, in zoverre
dat het beslag zou leggen op middelen, die
anders voor aankoop ter beurze worden be
stemd, bleek deze verwachting ongegrond.
Weliswaar zal de verhandeling ter beurze van
de -belastingcertificaten 11a voltekening
van het totale bedrag van 200 millioen en
uiterlijk 1 Juli a.s. toegestaan zijn, doch voor
belegging zal deze nieuweling zeker geen dienst
kunnen doen. Dat is kennelijk ook niet de be
doeling van de minister geweest.
Met de uitgifte van belastingcertificaten wordt
immers een tweeledig doel nagestreefd
ie. de belastingschuldigen in de gelegenheid te
stellen de gelden, die zij voor in 1952 of
later te verwachten belastingverplichtingen
moeten reserveren, zonder koersrisico
rentegevend te beleggen
2e. voor de schatkist eerder de beschikking te
krijgen over belastingen, die door de ont
stane achterstand nog niet konden worden
opgelegd. Deze achterstand is op ten minste
1.200 millioen geraamd. Het valt niet te
ontkennen, dat grote belastingbetalers, die
irfgaande 1952 met de belastingcertificaten
hun inkomsten-, vermogens- en vennoot
schapsbelasting zullen kunnen betalen, hier
mede ten zeerste gediend zijn. Tot nu toe
was men feitelijk verplicht geld voor zulke
toekomstige belastingverplichtingen rente
loos in reserve te houden, waarbij men
gemakkelijk geneigd was ingeval van plot
selinge behoefte aan bedrijfskapitaal of bij
toenemende internationale spanning aan
zulke middelen een bestemming te geven,
waarvan het risico eerst ten volle aan de
dag pleegt te treden op het moment, dat
het geld weer moet worden vrijgemaakt.
Met betrekking tot de betekenis van deze emissie
voor de overheidsfinanciering vallen verschil
lende opmerkingen te maken. In de eerste plaats
stelt de emissie, zoals wij reeds in de aanhef
zeiden, de geldnood aan de kaak, waarin het
Rijk thans verkeert. Er wordt als het ware een
voorschot genomen op toekomstige belasting
vorderingen. Als verontschuldiging kan worden
aangevoerd, dat er een grote achterstand bij de
invordering is ontstaan. Doch het ware veel
mooier geweest indien het Rijk deze achterstand
als een reserve voor de toekomst, b.v. voor de
hoge defensie-uitgaven, achter dc hand had
kunnen houden.
21