belangrijke oorzaak tot royementen zal worden.
Overigens betekenen deze royementen voor de
bouwkas geen directe verliespost. Wel kan de
ontevredenheid der geroyeerde bouwspaarders
schade toebrengen aan de propaganda, doch an
derzijds houdt de kas renteloos de beschikking
over de op deze contracten gestorte spaargelden,
waardoor verlenging van de wachttijd al
thans voorlopig enigszins wordt tegengegaan.
Aan de hand van bovenstaande vier voorbeelden
hebben we getracht enig inzicht te verschaffen
in het probleem van de wachttijd. Tevens bleek
welke bezwaren aan het collectieve renteloze
stelsel zijn verbonden. In strijd met de gevoerde
propaganda zijn de volgens dit stelsel werkende
bouwkassen op de duur niet in staat binnen een
redelijke termijn van sparen de toegezegde hypo
theken te verstrekkenbovendien ontstaat er een
credietprijs (effectieve rente), welke aanzienlijk
hoger is dan de geldende hypotheekrente bij de
normale financiering. a).
De onzekere duur van de wachttijd kan leiden
tot grote verschillen in de resultaten der deel
nemers onderling. In verband met de overdreven
wijze, waarop de propaganda vaak werd ge
voerd, zijn teleurstellingen onder de deelnemers
in de nabije toekomst geenszins uitgesloten,
doch eerder waarschijnlijk te achten. In dit ont
wikkelingsstadium zullen de bouwkassen moeten
zoeken naar nieuwe middelen om buiten de
fatale kringloop te blijven van langere wacht
tijden en vermindering der productie.
Binnen de beslotenheid van het collectieve ren
teloze stelsel is voor deze kwalen geen kruid ge
wassen immers de factoren, welke hier de
wachttijd bepalen, heeft men niet in de hand.
De bouwkas zal moeten trachten hulp van buiten
te verkrijgen; zij zal haar collectiviteit moeten
doorbreken en zal gelden van buitenstaanders
moeten aantrekken, z.g. „vreemd geld".
Alvorens te kunnen komen tot aanduiding der
mogelijkheden en moeilijkheden bij overgang
naar een ander stelsel, dat aan de genoemde
bezwaren tegemoet komt, zal het nuttig zijn
eerst aandacht te besteden aan het renteverreke-
nende stelsel.
In haar richtlijnen maakte de Verzekeringskamer
de bouwkassen er op attent, dat zij zich met generlei
propaganda kan verenigen, welke de mogelijkheid van
het verwerven van financieel voordeel door middel
van renteloze leningen voorop stelt.
Het renteverrekenende stelsel.
Daar Nederland niet beschikt over voldoende
ervaring, is het niet mogelijk een beschouwing
over het renteverrekenende stelsel aan de prak
tijk te toetsen. 2).
De kassen, welke in het buitenland een dergelijk
stelsel aanhouden, werken onder voor Neder
land zo zeer afwijkende verhoudingen, dat het
geen zin heeft deze hier te behandelen. Na het
tot stand komen van een definitieve wettelijke
regeling is evenwel te verwachten, dat nieuw op
te richten kassen een renteverrekening in haar
contract zullen moeten invoegen. Het is een
opmerkelijk verschijnsel, dat de best opgezette
renteverrekenende kassen in Nederland in de
dertiger jaren geen voedingsbodem konden vin
den; ze leden steeds een kwijnend bestaan en
verdwenen weer spoedig na haar oprichting,
terwijl de renteloze kassen in dezelfde jaren wel
tot ontwikkeling kwamen. Dit feit is echter
minder opmerkelijk, indien we in aanmerking
nemen, dat de propaganda geen gebruik kon
maken van het bijzondere reclamemiddel der
renteloosheid, waaraan de renteloze kassen naar
onze mening juist hun ontstaan dankten.
Het renteverrekenende stelsel onderscheidt zich
van het renteloze, doordat aan de sparende
deelnemers rente wordt vergoed en aan de deel
nemers in de leentijd rente in rekening wordt
gebracht.
Hierdoor kunnen de voor- en nadelen tussen de
deelnemers onderling op meer bevredigende
wijze worden genivelleerd dan zulks bij het ren
teloze stelsel het geval istevens wordt de mo
gelijkheid geopend de over het aan te trekken
vreemd geld verschuldigde rente door te bereke
nen aan de deelnemers in de door hen aan de kas
te betalen hypotheekrente.
Zolang de kas zuiver collectief werkt, kunnen
althans in theorie de hypotheekrente en de
2) De in 1946 en 1947 door diverse gemeenten opge
richte renteverrekenende N.V. Bouwkas Noord-Neder
landse Gemeenten verkeert nog in een experimenteel
beginstadium; de eerste jaren kenmerkten zicb door
een overdreven propaganda; de lange looptijd der
hypotheken (b.v. 30 jaar) zal leiden tot zeer lange
wachttijden, tenzij de kas, die behalve de rendabele
bouwkosten ook (met garantie van de gemeenten) een
groot deel der onrendabele bouwkosten financiert, er
op de duur in slaagt een zeer groot bedrag aan vreemd
geld aan te trekken.
11
