woning, anderzijds aan het ontbreken van een
goed georganiseerd spaar- en hypotheekbank-
zi'cscn. De functies, die in ons land vervuld wor
den door spaarkassen, hypotheekbanken en boe
renleenbanken, worden in Engeland voor een
belangrijk deel vervuld door de building
societies". Daardoor konden deze veel spaar
gelden aantrekken, ook van hen, die nooit
het plan hadden voor een eigen huis te
sparen. Eind 1937 beschikten de gezamen
lijke bouwkassen in Engeland over 650
millioen spaargeld, hetgeen overeenkwam met
ongeveer een derde gedeelte van alle En
gelse spaargelden. De wachttijd kon dan ook
worden verkort tot nihil. Als normale belenings-
waarde (zijnde het gedeelte van de bouwsom,
dat aan hypotheek wordt gegeven) wordt ge
noemd een percentage van 75 Met aanvul
lende zekerheid wordt zelfs gegaan tot go% of
95 °/c die aanvullende zekerheid wordt meestal
verstrekt in de vorm van verpanding van een
polis van levensverzekering of overheidsgaran-
tie, maar ook wel door instelling van een z.g.
„builders pool", in welk geval de aannemer van
de bouw bij de bouwkas een bedrag' stort als
garantie voor eventuele verliezen, terwijl de
garantie eindigt zodra de schuld daalt beneden
de normale beleningswaarde.
Zoals gezegd zijn de Engelsebuilding societies
geen bouwkassen in de Nederlandse betekenis
van het woord. De naam is evenwel gebleven.
Tn Duitsland treffen we de bouwkassen aan
sinds 1924. In die tijd was daar sprake van een
ernstige woningnood. De voor de financiering
der woningbouw benodigde kapitalen waren niet
te verkrijgen dan tegen seer hoge rente; zo be
droeg het netto rentepercentage voor eerste
hypotheken in de jaren 19-5 tot 193° ongeveer
10 Door samenwerking en onderlinge hulp
verlening binnen het kader van de bouwkas
trachtte men de bestaande woningnood te be
strijden.
De drogist George Kropp stichtte in 19-4 (lt'
„Gemeinschaft der kreunde met als doelstel
ling: ieder gezin zijn eigen woning. De kas
vergoedde voor spaargelden 3 en berekende
5 r/> hypotheekrente. Deze renteberekening werd
uitsluitend ingevoerd om het nadeel van de later
toegetreden „Freunde die een langere wacht
tijd kregen, enigszins te nivelleren.
Vreemd kapitaal werd principiëel niet aange
trokken, daar zulks in strijd was met het stre
ven naar onafhankelijkheid van de op de geld
en kapitaalmarkt geldende wanverhoudingen.
De architect Heilmann richtte de eerste rente
loze kas op. Zijn doel was afschaffing van de
renteberekening. Deze leuze sloeg in. Speciaal
sprak het tot de verbeelding van de vele eenvou
dige lieden, die onder zware rentelast gebukt
gingen en dus gaarne bereid waren in de rente-
slavernij een der oorzaken te zien van de slechte
economische toestand.
Heilmann kreeg heftige aanvallen te verduren
van de zijde der spaarbanken en hypoheekban-
ken, die zijn renteloze theorieën kwalificeerden
als een utopie.
Desondanks deden de bouwkassen de spaarban
ken zo'n grote concurrentie aan, dat de directies
der spaarbanken onder protest van de bouw
kassen besloten tot de oprichting van z.g. pu
blieke bouwkassen, die uitsluitend tweede hypo
theken verstrekten, terwijl de eerste hypotheken
werden ondergebracht bij de spaarbanken en
hypotheekbanken zelf tegen de geldende hoge
rentevoet; in 1940 bestonden er in Duitsland 16
van deze publieke kassen. De gewone bouwkas
sen rezen als paddestoelen uit de grond. De
meeste verdwenen echter weer spoedig, meestal
met schade voor honderden kleine spaarders.
Alleen reeds in de jaren 1929 en 1930 werden
er 350 opgericht. Als oorzaken voor het roem
loze einde van vele kassen zijn te noemen de
ondeskundigheid van de leiding, die te grote
beloften te goeder en kwader trouw deedde
toekenningssystemen, die mathematisch niet
verantwoord waren, terwijl zich ook gevallen
van fraude en oplichting der initiatiefnemers
voordeden.
Ook de in 1938 gewijzigde wettelijke regeling-
hield een ware opruiming onder de kassen. an
de honderden kassen, die in een paar jaar tijd
waren opgericht, waren er per 1 Januari 194°
nog slechts 30 over.
Tn vele andere landen werden bouwkassen op
gericht.
(Wordt vervolgd.)
INDIEN U TWIJFELT
ol de bestaande pensioenregeling in
overeenstemming is met de tegen
woordige omstandigheden, vrage U
inlichtingen en nadere voorstellen van
de Centrale Bank.
1 3
