AIFFEISEN-BODE INLEVERING DER „HONDERDJES" KR NIEUWE GRACHT 29 UTRECHT ACHT EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 3 1 AUG. 1945 OFFICIÉÉL ORGAAN VAN DE COÖPERATIEVE CENTRALE RAIFFEISEN-BANK TE UTRECHT REDACTIE EN ADMINISTRATIE IELEF. 15867 VERSCHIJNT In het kader van de eenigen tijd geleden door de regeering aan gekondigde saneering van ons geldwezen (waarover wij in het vorige nummer van de Raiffeisen-Bode in het artikel ,,De erfenis van de bezettingsjaren en het finantiëel program van de regeering" reeds iets vertelden) is als eerste maatregel genomen: de waardeloos verklaring en de verplichte inlevering van de bankbiljetten van 100.—. Toen wij deze zinsnede in ons zoo juist bedoelde artikel neer schreven, konden wij nog niet geheel bevroeden, wat dit in de prak tijk eigenlijk wilde zeggen. Thans, nu de inlevering achter den rug is, weten niet alleen wij, maar ook alle aangesloten boerenleenbanken, wat het zeggen wil „de bankbiljetten van 100.moeten worden ingeleverd". Al vermoedde men ook wel, dat een dergelijke maatregel zou komen, de afkondiging geschiedde toch nog geheel onverwacht. Het was blijkbaar de bedoeling van de regeering, dat alle handelsbanken en boerenleenbanken op Zaterdag 7 Juli 1945 in kennis zouden wor den gesteld met de verplichte inlevering der biljetten in de week van 9 tot en met 13 Juli. Helaas zijn de postverbindingen nog niet zooals ze vroeger waren, met het gevolg, dat verschillende van onze boerenleenbanken eerst op Maandag 9 Juli en verscheidene banken nog later het groote raambiljet met de instructie ontvingen. Eén van onze banken schreef: „Wij waren geheel onvoorbereid toen de posterijen op Maandagmorgen 9 Juli j.1. ons de bekend making van den Minister van Financiën bezorgde en zij kwam voor ons als een donderslag uit de heldere lucht". Een andere bank deelde ons mede, dat de kassier voor het eerst iets over de inlevering hoorde in de uitzending der radio-persberichten van Maandagmorgen 9.15, terwijl om 10 uur de eerste inleveraar reeds voor de deur stond. Zelfs lazen wij in een brief:, „Vrijdagmorgen, de laatste dag der inlevering, werd ons door de Posterijen alhier een aanplakbiljet ter hand gesteld, waarop wij voor het eerst van de instructie aan de banken kennis namen." Maar dit laatste was gelukkig een uitzondering: het betrof een bank op de Noordhollandsche eilanden. Het niet tijdig ontvangen van de officiëele kennisgeving was echter niet de eenigste moeilijkheid voor de boerenleenbanken. Ook zij, die Zaterdag 7 Juli in het bezit van de kennisgeving waren, had den door het tusschenvallen van den Zondag maar zeer weinig tijd om zich eenigszins voor te bereiden. De tijd van voorbereiding was inderdaad te kort. De Centrale Bank ontving de kennisgeving des Zaterdags n& kantoorsluiting, zoodat het onmogelijk was de banken tijdig instructies te geven of voor materiaal te zorgen. Onze circu laire met de noodige wenken, op 9 Juli met spoed samengesteld en verzonden, kwam bij een groot deel van de boerenleenbanken eerst aan, toen de inlevering reeds in vollen gang was. Aan de inleveraars moest een kwitantie worden afgegeven van een bepaalden inhoud, een duplicaat van deze kwitantie moest ten kantore van de bank bewaard blijven, terwijl de inleveraars dienden te worden ingeschre ven in een register of op lijsten. Bovendien was in het geheel niet te voorzien, hoeveel personen er zouden komen noch hoeveel bil jetten er zouden worden ingeleverd. In normale tijden ging men voor een spoedorder van materiaal naar den dichtstbijzijnden drukker en liet het benoodigde materiaal aanmaken, hetgeen door de medewerking der drukkers zoo noodig in enkele uren kon geschieden. Maar thans lagen de zaken geheel anders. De papierschaarschte veroorzaakte al aanstonds groote moeilijkheden; bovendien is voor het vervaardigen van drukwerken, inzonderheid in grootere hoeveel heden, de toestemming van de desbetreffende autoriteiten noodig. Het is vooral het ontbreken van de noodige technische hulpmidde len (materiaal) geweest, dat de boerenleenbanken de grootste moeite heeft bezorgd. In het eene dorp was niet meer dan één kwitantieboekje te krijgen; ui vele dorpen bestonden geen drukkerijen, die iets konden vervaardigen; één bank schreef nauwelijks een stuk papier te heb ben gehad om de noodige aanteekeningen te maken. Weer anderen beschikten wel over kwitanties, maar niet over carbonpapier, zoodat alle kwitanties dubbel geschreven moesten worden. Het leentje-buur spelen kwam in vele gevallen voor. Vele banken schrijven, dat zij in de week van 9 tot 13 Juli één onafgebroken stroom van inleveraars hebben gehad; dat er iederen dag gewerkt is tot 's avonds laat (een enkele bank deelde mede, dat Vrijdag 13 Juli tot 's nachts 12 uur werd doorgewerkt). Zelfs had een bank zich vanwege den grooten toeloop van inleveraars genood zaakt gezien politie-assistentie aan te vragen: van Woensdag tot en met Vrijdag waren twee politiemannen noodig om te zorgen voor afzetting en regeling van den toeloop. Het spreekt vanzelf, dat vele banken, wier geheele personeel be staat uit den kassier, hulpkrachten moesten charteren. Vele leden van bestuur en raad van toezicht hebben in de inleveringsweek mede hun schouders onder het werk gezet. Enkele banken hebben krach ten van buitenaf moeten aannemen (als gemeentepersoneel e.d.). Het aantal bezoekers, dat in de week van 9 tot en met 13 Juli bij de boerenleenbanken is geweest (en waarover we hieronder nog enkele cijfers geven) is wel een record in de geschiedenis van het boerenleenbankwezen. Maar aan alles komt ten slotte een eind en zoo ook aan de inle vering der bankbiljetten. Echter was met het sluiten van den inleveringstermijn het werk voor de banken nog lang niet afgeloopen. De binnengekomen bil jetten moesten opnieuw geteld worden en dit aantal diende te klop pen met dat volgens de aangelegde lijst, het register en de dupli caten der afgegeven kwitanties. Dat er niet terstond overeenstem ming was en het zoeken naar verschillen menig zweetdruppeltje gekost heeft, laat zich, gezien de overstelpende drukte en de warmte, gemakkelijk begrijpen. Vervolgens dienden de biljetten te worden gebundeld in pakjes van 100 stuks. Op deze bundels moest het stempel van de bank worden gezet, alsmede de datum van inlevering bij de Ned. Bank. Vervolgens diende contact te worde"fl gezocht met het dichtst bijzijnde Agentschap van de Nederlandsche Bank inzake de inleve ring der biljetten aldaar. En dan was er nog de moeilijkheid van het vervoer! Echter mogen wij met voldoening constateerende boerenleen banken hebben zich op allerlei manieren en dank zij veel opoffering er door geslagen. Verschillende banken schreven ons, dat ze welis waar de drukste week in de geschiedenis van hun' bank beleefd hadden, maar dat ze het werk toch met genoegen hadden gedaan, omdat het hier een maatregel gold1 in one aller belang. Inderdaad de juiste opvatting! Want indien het aan den eenen kant tot voldoening stemt, dat de Minister de boerenleenbanken bij dit gewichtige regeeringsbesluit heeft ingeschakeld, aan den anderen kant legt dit de boerenleen banken ook de verplichting op om de opgedragen werkzaamheden zoo goed mogelijk uit te voeren, teneinde de toegekende plaats ook inderdaad te handhaven. Noblesse oblige! De inlevering heeft ons van de zijde der boerenleenbanken veel practische wenken en opmerkingen opgeleverd. Voor zoover wij ons hiermede vereenigen konden, zijn ze bijeengezameld en ter kennis gebracht van de Nederlandsche Bank, zoodat deze er bij de even- tuëele „volgende ronde" rekening mede kan houden. Enkele dagen na het begin van de inlevering verscheen er een persbericht, volgens hetwelk het mogelijk zou zijn om hen, die door de inlevering in finantiëele moeilijkheden waren geraakt, te helpen. Daarop verscheen een mededeeling betreffende werknemers, pen- sioentrekkenden en genieters van lijfrenten. Behalve dit was reeds in de radio-rede van den Minister van Financiën mededeeling gedaan van de mogelijkheid om met de ingeleverde biljetten belasting te betalen. Echter verschenen over al deze aangelegenheden niet aanstonds officiëele richtlijnen en mededeelingen buiten die in de courant, zoo dat wij niet direct in staat waren om de banken, die ons over deze onderwerpen vragen stelden (we ontvangen hierover iederen dag tientallen brieven), volledig in te lichten.

Rabobank Bronnenarchief

blad 'De Raiffeisen-bode' (CCRB) | 1945 | | pagina 1