DE RAIFFEISE N-B ODE.
2.1
Wij zijn dus met den Heer Frietema van meening, dat
het ledenkapitaal in den door hem aangegeven geest kan
worden aangewend om de leden crediet bij de Boeren
leenbank te doen verkrijgen.
Onze critiek op deze oplossing is alleen dan gerecht
vaardigd, wanneer wij zelf iets beters te berde kunnen
brengen. Wij meenen, in alle bescheidenheid, iets beters
gevonden te hebben. Of dit inderdaad het geval is, onder
werpen wij aan het oordeel onzer lezers.
Wij hebben een oplossing gezocht in de richting, die
men reeds heeft kunnen ontdekken in het eerste deel van
dit artikel, in de richting van het liquide maken van het
ledenkapitaal.
Wij hebben ons afgevraagd of voor het ledenkapitaal
niet kunnen worden afgegeven waardepapieren, wier ver
handelbaarheid (officiëele beursnoteering) zou kunnen
worden verkregen.
Dit is onmogelijk, voor elke fabriek afzonderlijk. Offi
ciëele beursnoteering wordt niet gegeven beneden een
bedrag van f500.000. En tot dat bedrag komt zelfs
de fabriek van den Heer Frietema nog lang niet.
Maar, hebben wij gedacht, bezitten wij in de Grond-
kapitaalbank niet een prachtig instrument om ook in dit
opzicht het landbouwcredietwezen een dienst te bewijzen?
Stel dat er een fabriek is met f 125.000.ledenkapitaal.
Nu kan zij aan hare leden de vraag voorleggen: Wie
wenscht in plaats van zijn aandeel in het ledenkapitaal
een obligatie Grondkapitaalbank (officiëel genoteerd, en
tot 80 0/0 beleenbaar bij iedere bank) te ontvangen? De
helft der leden maakt hiervan gebruik, tot een bedrag
van f 60.000.Dan geeft de fabriek aan de Grond
kapitaalbank opdracht om voor f60.000.obligatie's aan
de betrokken leden uit te reiken, waar tegenover zij
natuurlijk f 60.000. aan de Grondkapitaalbank schuldig
wordt.
Uit de boeken der fabriek verdwijnt dit zelfde bedrag
als Isdenkapitaal.
Op deze manier kunnen de leden op gemakkelijke wijze
crediet verkrijgen. De credietmogelijkheden van den
boerenstand als geheel worden zoodoende uitgebreid.
Belangrijke bedragen worden liquide gemaakt. De finan-
cieele onafhankelijkheid van den landbouw wordt ver
sterkt.
De leder, der fabrieken ontvangen soliede obligatie's.
De fabriek zelf krijgt de beschikking over geld, dat nog
wat vaster is dan het ledenkapitaal (indien de fabriek
borg wordt, is het ledenkapitaal misschien niet eens zoo
vast meer); de aflossing van de schuld aan de Grond
kapitaalbank geschiedt zeer geleidelijk, en kan gepaard
gaan met reserveeringen of nieuwe ledenkapitaal-vorming
door de fabriek.
Naar onze meening is deze oplossing dus aan alle
kanten bevredigend.
Wij twijfelen niet, of eok- de' Grondkapitaalbank zal
eraan willen medewerken. Het ligt immers geheel is haar
lijn om de liquiditeit van het landbouwcrediet te ver-
De uitwerking van het idee laten wij in dit stadium geheel
buiten beschouwingalleen merken wij op, dat de zuivelfabriek
vermoedelijk hare statuten zal moeten wijzigen.
hoogen Een van de redenen van hare oprichting is deze,
dat men heeft ingezien, dat het niet juist is, wanneer de
boerenstand veel incourante obligatie's van landbouw-
vereenigingen, enz., in zijn bezit heeft. Ook een aandeel
in het ledenkapitaal is een incourant fonds, zelfs nog wat
incourantei dan een incourante obligatie.
Verschillende onzer lezers, vooral zij, die wonen in
streken, waar men aan de vorming van ledenkapitaal
weinig doet, of waarin de groote meerderheid der leden
kleine veehouders zijn, die dus een gering aandeel in het
ledenkapitaal hebben, zullen wellicht twijfelen aan het
practisch nut van het zoeken eener oplossing. In Gelder
land en Overijssel b.v. is het gemiddelde aandeel in het;
ledenkapitaal over het algemeen slechts f40.a f 60.
Er is een fabriek met een heel groot ledenkapitaal, bijna
f 146.000.--, maar deze fabriek heeft dan ook maar liefst
om en bij de 2000 leden. Dus ook hier slechts een ge
middelde van ruim f 70. Het spreekt vanzelf, dat het
voo1 zulke fabrieken weinig zin heeft het ledenkapitaal
liquide te maken. Een crediet van f 50. - is onbeteeke-
nencl. Men kan trouwens ook moeilijk obligatie's van
minder dan f 100. afgeven.
Maar, zooals wij reeds zeiden, er zijn fabrieken, die een
belangrijk ledenkapitaal hebben, en wat in dezen nog,
meer zegt waarbij het gemiddeld aandeel der leden
ook tamelijk hoog is. In Friesland zijn verscheidene
fabrieken met een kapitaal van boven de ton en een
gemiddeld aandeel per lid van f 1000.of meer.
De fabriek van den Heer Frietema spant de kroon
met een kapitaal van ruim f 176.000. en een gemiddelde
van ongeveer f 1900.(alles per 12 Mei 1927). De 23
Friesche fabrieken, die het hoogste gemiddelde hebben,
bezitten tezamen een ledenkapitaal van ongeveer
f 1.700.000. bij al deze fabrieken tezamen bedraagt het
gemiddelde ongeveer f 600.Dat zijn bedragen, die de
moeite waard zijn. De moeite waard voor den indivi-
dueelen veehouder f 600. - aan obligatie's, waarop hij
direct f 500.crediet kan krijgen) en de moeite waard
voor den landbouw als geheel, wier credietmogelijkheden
met ruim anderhalf millioen gulden worden verhoogd.
Wij stellen voor, dat de Besturen en Directeuren der
fabrieken, die zich in een belangrijk ledenkapitaal ver
heugen, over deze zaak hun gedachten laten gaan. Zij is
waard ernstig overwogen te worden. Daarom doet het ons
genoegen, dat de Heer Frietema haar te berde heeft
gebracht.
Wij onthouden ons thans nog van de nadere uitwerking
van de hierboven uiteengezette oplossing.
VAN HEINDE EN VER.
Uit Engeland.
De Engelsche landbouw verkeert in een Bijzonder slech
ten toestand. Een van de redenen daarvan is, dat de land
bouwer niet gemakkelijk crediet kan krijgen. Een ontwik
keld landbouw-credietwezen, zooals men in ons land kent,
bestaat in Engeland niet. Men tracht nu in Engeland
deze credietmoeilijkheden uit den weg te ruimen, ten einde
