DE RAIFFEISEN - BODE.
75
verwaarborgd, vooraf de toestem
ming van het Bestuur der Centrale
moet zijn verkregen.
Bij hypotheken tot en met 3000
gulden is de boerenleenbank dus vrij,
terwijl ook die boven de 3000 gul
den kunnen worden verleend, be
houdens bovenbedoelde toestem
ming.
Het zal den meesten banken wel
bekend zijn, dat het Bestuur der
Centrale ten dezen nog al vrijgevig
is, althans voor zoover het betreft
hypotheken, welke strekken tot ze
kerheid voor loopende rekening (cre-
diet-hypotheken worden steeds toe
gestaan).
Doch ook als het betreft grondka-
pitaal, wordt die toestemming meer
malen verleend.
Het spreekt wel van zelve, dat
daarbij verschillende factoren in aan
merking worden genomen.
Zoo wordt er rekening mede ge
houden, of de aanvragende boeren
leenbank alleen in dezen oorlogstoe
stand over ruime middelen beschikt
of dat zij ook reeds vroeger een
groot bedrag aan spaargelden en de
posito's had.
In verband hiermede wordt dan
nagegaan of zij vroeger dikwijls geld
gebrek had en bij de Centrale debet
stónd.
Voorts zijn er boerenleenbanken,
waarbij zoozeer het karakter van
spaar bank op den voorgrond
treedt, dat zonder bezwaar de aan
gevraagde toestemming kan worden
verleend.
Het moet echter hier nog eens ge
zegd worden, dat het vreemd is, dat
boerenleenbanken, welke vroeger ge
regeld jaar in jaar uit door de Cen
trale moesten worden geholpen en
nu een blauwen maandag credit
staan, direct hunne gelden in z.g.n.
vaste hypotheken willen beleggen.
't Is een bewijs te meer, hoe spoe
dig men aan ongetwijfeld abnor
male omstandigheden went en ze
als normale gaat beschouwen.
Wij vreezen inderdaad, dat als de
algemeene vergadering der Centrale
de vrije hand had gelaten en geen
rem had aangelegd,, vele boerenleen
banken zichzelve zouden vastwerken.
Wij spreken hier in het algemeen
zonder eene bepaalde bank op het
oog te hebben en zeker zonder te
doelen op de bank te Wateringen,
die ongetwijfeld als eene sterke bank
mag worden aangemerkt, waarmede
het Bestuur der Centrale Bank ook
m voorkomende gevallen rekening
zoude houden.
Waar echter bedoeld besluit zelve
wordt aangevallen, moeten wij daar
tegen opkomen, daar juist in deze
abnórmale omstandigheden het nut
er Van meermalen duidelijk is ge
bleken.
Vele banken vergeten ten eenen-
male, dat de tegenwoordige geldover-
vloed bij de boerenleenbanken voor
een groot deel ontstaan is tenge
volge van inkrimping der bedrijven,
die vaak niet. meer loonend zijn door
het niet kunnen verkrijgen van kunst
mest, van voldoende voedermiddelen
en door inkrimping van den vee
stapel.
Zoodra d'e tijden weer normaal
worden en de bedrijven weer in vol
len gang worden gezet, zal het weg
vloeien dier gelden een aanvang
nemen.
En dan zal men in ongelegenheid
komen, als met niet voldoende voor
zichtigheid in deze abnormale tijden
die gedeponeerde gelden zijn be
heerd.
Wel zal men dan veelal die vaste
bedragen kunnen opzeggen, maar
dan helpt men die boeren van den
wal in den sloot.
Zij rekenden er op, dat het huil ver
strekte grondkapitaal niet zoude
worden opgezegd en dan blijkt juist
het omgekeerde en dan zullen
zij juist in die t ij den van geld-
schaarschte elders bezwaar
lijk terecht kunnen, veel meer
bezwaarlijk dan thans, en als zij al
slagen, dan zullen zij in die tijden
zeer slechts tegen zeer hooge rente
terecht kunnen. Dan zullen zij ook
wederom de vrij hooge kosten eener
nieuwe hypotheekakte hebben te
betalen.
Gewone bankinstellingen houden
zich veelal niet met het verstrekken
van grondkapitaal bezig., daarvoor
bestaan speciale hypotheekbanken
die 'door uitgifte van pandbrieven
fast geld hebben verkregen, welk
geld niet opzegbaar is.
Die hypotheekbanken lossen de
aldus verkregen gelden af door uit
lotingen, tot een te voren bepaald
bedrag. (Aldus ook de Centrale Bank
door de uitgifte der deposito-obliga
ties.)
Hoe geheel anders staat de boe
renleenbank er voor, die in den regel
met dadeiïj\k opvraagbare gelden
1 ve/kt.
Men voele toch, dat men den boe
ren niet in den waan moet brengen,
dat onbeperkt van die spaargel
den hypotheken kunnen worden ver
strekt of ook andere leeningen met
langen looptijd kunnen worden ge
sloten.
Dat'er boerenleenbanken zijn,die
bij uitzondering wel hiertoe kunnen
overgaan, wordt dezerzijds niet ont
kend, en dit ligt in bedoeld besluit
ook opgesloten.
Voor deze maakt het Bestuur der
Centrale dan ook gebruik van zij
recht, om toestemming te verleenen
en, als gezegd, tot bedragen van
f3000.zijn de banken geheel vrij.
(Ook voor and"ere geldlee-
ningen bij wijze van beleg
ging b ij n i e t-1 e d e n wordt d i k-
wijls dispensatie verleend.)
Maar als de rem er eens niet was,
dan zoude men zonder er ook maar
eenige scrupules over te maken,
f 20.000 op hypotheek geven met eene
a'flossing van f 100 per jaar (voor
welke leening toestemming is aange
vraagd), dan zoude eene boerenleen
bank, die geregeld in het voorjaar
debet stond en nu f 13.000 credit,
van dat geweldig(l) bedrag
f 10.000 op ééne post gaan vastleg
gen en eene andere zelfs op huizen
in Amsterdam, welker eigenaar de
boerenleenbank als lid was binnen
geslopen, geld gaan geven.
Deze gevallen zijn maar enkele uit
de vele.
V ele banken schijnen door den
geldtoevloed bedwelmd te worden.
De boerenleenbanken, welke de
toestemming behoefden, weten, dat
het Bestuur der Centrale deze niet op
onredelijke gronden weigerde, inte
gendeel zooveel mogelijk zijne mede
werking verleende, mits het de over
tuiging had verkregen, dat de boe
renleenbank door zulk eene beleg
ging zich zelve en haar bedrijf niet
in gevaar bracht, wat speciaal geldt
van die banken, waarbij het spaar-
bankbedrijf overwegend is, en voor
die hypotheken, welke als crediet-
hypotheken kunnen worden aange-
merkt. 1
Wat ten slotte de geachte inzen
der vermeldt over eene grens van
f30.000.zoo moeten wij hem me-
dedeelen, dat vróeger geene grens
bestond en de toestemming der Cen
trale, vóór bedoeld besluit werd ge
nomen, niet noodig was.
Het besluit werd echter genomen,
omdat er boerenleenbanken waren,
die in dezen te ver gingen en om
voor de toekomst dit tegen te gaan.
Terloops merken wij nog op, dat
wel eens beweerd wordt, dat gewone
onder borgstelling verstrekte gelden
aan hetzelfde euvel van' vastlegging
lijden als die, welke onder hypothfeek
worden verleend.
Reeds meermalen is betoogd, dat
dit standpunt onjuist is.
Door het geven van vaste hypo
theken wordt het geld als het ware in
den grond vastgeheid.
'Bóvendien mag hierbij wel in aan
merking worden genomen, dat het
bedrijfskapitaal in den landbouw bij
lange na niet zooveel beloopt als het
grondkapitaal.
Dit laatste is overheerschend en
wordt veelal bij groote bedragen op-
