Ethiek en
verantwoord
ondernemen
Gastcolumn
Prof. dr. Henk van Luijk
Berichten
Maatschappij
functie Emeritus hoogleraar bedrijfsethiek
email h.vanluijk@worldonline.nl
Ledental groeit met ruim 15.000 leden
B&B 14e jaargang 2005 02
Het ledental is ten opzichte van 2 maanden gele
den met ruim 15.000 leden gegroeid. Eind maart
stond de ledenteller op 1.472.894 leden. Om pre
cies te zijn: 1.378.604 natuurlijke personen en
94.290 organisaties. Daarnaast stonden op dat
moment 6.288 aspirant leden geregistreerd.
Rabobank marktleider MKB en agrarische sector
Midden jaren tachting ontstaat in onze con
treien uitdrukkelijk aandacht voor de ethiek
van het ondernemen, 'bedrijfsethiek'.
Aanvankelijk vooral aan universiteiten en
hogescholen. Centraal staat daarbij de
casusmethode. Afzonderlijke, vaak specta
culaire voorvallen uit het bedrijfsleven wor
den methodisch aan een ethische analyse
onderworpen. Wat is hier precies aan de
handWie zijn de stakeholders, welke indivi
duen en groepen mogen erop rekenen dat
ook met hun rechten en belangen rekening
wordt gehouden? Welke morele beginselen
dienen in acht genomen te worden? Welke
beslissing nemen wij voor onze rekening,
moreel gezien? En hoe voelen we ons daar
bij?
Gaandeweg wordt de aanpak ook geïntro
duceerd in bedrijfstrainingen en studieda
gen. Waar het aanslaat, leidt dat tot een ver
sterking van de morele alertheid en de more
le competentie van leiding en medewerkers
van de onderneming. Als je erop let, blijken
morele zaken zich vaker voor te doen dan je
dacht. Tegelijk blijkt het mogelijk om daar
niet spastisch op te reageren, wantje kunt
leren om er verstandig en volwassen mee
om te gaan.
Een aantal jaren later raakt de term 'maat
schappelijk verantwoord ondernemen'
(MVO) in zwang, ondernemen als meer
waarde scheppen op zowel economisch en
sociaal als milieu-gebied. People, Planet,
Profit heet dat. Het besef breekt door dat je
voor Tripte A Tripte P nodig hebt.
'Bedrijfsethiek' is een begrip dat vaak wat
moeilijk in het gehoor ligt, maar de brede
term 'MVO'stuit nauwelijks op enige weer
stand. Voor een deel komt dat omdat, met
de verbreding, de diepgang minder wordt.
Met MVO kun je zoveel kanten uit dat je zel
den vastloopt, en met name minder vaak
oploopt tegen veeleisende morele beginse
len. Hoe gaat de Rabobank hiermee om?
Als een van de weinige grote ondernemingen
in Nederland heeft de bank een actieve ethi
sche commissie die situaties uit het veld
bespreekt en een moreel standpunt formu
leert. Wanneer verleen je wel krediet, wan
neer niet? Wat doe je met de allochtone
klant die liever niet door een vrouwelijke
medewerker te woord wordt gestaan?
Accepteer je de provisie die in het vooruit
zicht wordt gesteld wanneer je een klant
doorverwijst naar een specifiek letselschade
bureau? Zorgvuldige discussie kan dan lei
den tot een verantwoorde positie die ook in
andere soortgelijke gevallen moreel houvast
biedt. Tegelijk blijkt dat deze exercities verder
reiken dan enkel het domein van de
bedrijfsethiek. Ze raken ook het gebied van
het maatschappelijk verantwoord onderne
men. Want naast een weloverwogen oordeel
in incidentele gevallen roepen ze ook de
vraag op naar algemenere beleidsuitgangs
punten en hun verankering in de organisatie.
Hier ligt voor de bank een kans en een opga
ve. De kans om de diepgang van de morele
discussie op een gestructureerde manier aan
de hele organisatie ten goede te laten
komen. En de opgave om daar vormen voor
te vinden die aan maatschappelijk verant
woord ondernemen een uitgesproken more
le dimensie toevoegen. Vooruitgang door
samenvoeging dus.
De Rabobank heeft de positie in het MKB vergroot
en verstevigd. Het marktaandeel steeg vorig jaar
met 0.7% tot 39.2%. Daarmee is de Rabobank de
absolute marktleider in dit segment. De Rabobank
kan dit verder uitbreiden doordat er nog kansen
liggen in het stedelijke gebied. Ook in de agrari
sche markt gaat het grosso modo goed. Hier heeft
de Rabobank vorig jaar de primaire marktpositie
van 84% weten te handhaven. Dit ondanks de
grote concurrentie. De positie in de glastuinbouw
en melkveehouderij is respectievelijk versterkt en
gestabiliseerd. Daarentegen staat de marktpositie
van de akkerbouw onder druk. Bij de kleine bedrij
ven is sprake van een verslechtering. De positie bij
middelgrote en grote bedrijven is stabiel gebleven.
Maatschappelijk jaarverslag
Op 21 april aanstaande wordt het maatschappelijk
jaarverslag 2004 van de Rabobank Groep integraal
op internet geplaatst. Ook verschijnt een gedrukte
uitgave die de inhoud van het internetverslag op
hoofdlijnen beschrijft. Bij het opstellen van het
maatschappelijk jaarverslag zijn waar mogelijk en
opportuun de richtlijnen van het Global Reporting
Initiative (GRI) gevolgd om op deze manier bij te
dragen aan de door de buitenwereld gevraagde
transparantie en vergelijkbaarheid. In het internet
verslag kan op trefwoord gezocht worden.
Vanaf 21 april staan op www.rabobankgroep.nl/
mvoindepraktijk ook ruim 100 voorbeelden van
activiteiten op het gebied van MVO. Bij de meeste
zijn lokale Rabobanken betrokken. In de gedrukte
publicatie zijn ook vijf specifieke dilemma's opge
nomen waarmee de Rabobank Groep in de praktijk
geconfronteerd wordt. Hiermee wordt inzicht
gegeven in onze oordeelsvorming en ons reactie
vermogen.
Zorgplicht of privacy
Nederlandse of multiculturele bank
Resultaat of reputatie
Volgen of vooroplopen bij verduurzaming land
bouw
Mobiliteit of milieu
