Bankbedrijf
als kracht
van coöperatie
Uit de praktijk
Terugblik
Automatisering bij de Rabobank
11 e jaargang 2002 05 Fotografie Esther Pennarts
Gerard Meijs*
functie Rabobank senior adviseur
Adviescentrum Coöperatie-Ontwikkeling
e mail meijs.gn@tref.nl
'De waarde van de coöperatie in een sociaal ver
antwoorde economie.'Onder deze titel houdt de
Cera Holding in deze dagen een symposium te
Brussel. Dit initiatiefis opmerkelijk, want Cera -
onze vroegere zusterorganisatie in België - gooi
de enige jaren geleden de coöperatieve hand
schoen in de ring en fuseerde met de Krediet
bank. Daarmee werden bank en coöperatieve
vereniging - wellicht contre-coeur - gescheiden.
Het bankbedrijf ging op in de KBC Bankverzeke-
ringsgroep. De vereniging werd omgedoopt tot
Cera Holding en kreeg aandelen in de houdster
maatschappij, de Almanij/KBC-groep. Cera
Holding beoogt - naast dividenduitkering aan
ledencertificaathouders - de coöperatiewaarden
als samenwerking, solidariteit en respect voor het
individu via maatschappelijk engagement te
concretiseren.
Het symposiumthema is voor doorgewinterde
coöperatoren om van te watertanden. De titel
impliceert dat de sociaal verantwoorde econo
mie bij de coöperatie behoort. Is dat bij onze
Rabobank zo? Durven wij de verbinding te leg
gen tussen coöperatie en sociaal verantwoorde
economie? Of zijn we afkerig van elke verwijzing
naar een uitgesproken politieke context of maat
schappijvisie? Die verbinding is er hoe dan ook.
Naast het behartigen van (materiële) ledenbe-
langen, laat de coöperatie vaak politieke neven
doelen zien. Zo is en was de coöperatie niet
alleen het middel bij uitstek om als ondernemer
onafhankelijk te blijven van louche figuren, maar
ook van de overheid.
Daarnaast speelt de markt een rol: vrije markt
werking en coöperatie zijn niet bepaald vriend
jes. In de publicatie 'Markt en Waarden'van het
Thijmgenootschap wordt Pater van den Eisen
herhaald geciteerd met: 'De vrije markt moge
goed zijn voor de landbouw als geheel, bepaalde
kleinere boeren verdienen bescherming tegen die
markt'en 'Alleen door intensieve coöperatie van
inkoop en verkoop kan de ongunst van de markt
verzacht worden.'Wat men ook vindt van deze
frontale aanvallen op het gedachtegoed van
Adam Smith, feit is dat coöperaties aantoonbaar
'marktcorrecties' hebben aangebracht. Wordt
daarbij het op afstand houden van 'overheidsdo-
minantie'als nevendoel zichtbaar, dan is duide
lijk dat coöperaties ook politieke en maatschap
pelijke verhoudingen beïnvloeden.
Een ander voorbeeld van maatschappelijke
kracht van coöperaties is het emancipatoir ver
mogen. Zodra lotgenoten elkaar hebben gevon
den en de techniek van coöperatievorming onder
de knie hebben, zijn ze vaak onstuitbaar. Overal
zijn stelsels van economische en sociale activitei
ten gebouwd rond het coöperatieve raamwerk. In
kredietverstrekking, sparen en verzekeren, inkoop
en verkoop. Ook onderwijs en gezondheidszorg
zijn vroeger in verenigingsverband tot bloei
gebracht. Vanwege het gesloten karakter werd
dit verzuiling genoemd. Nu er na het tijdperk van
ontzuiling opnieuw mensen vanuit gelijklopende
belangen willen samenwerken, zijn dat echter
geen 'zuilen', maar 'communities'.
Terug naar het Brusselse symposium: De Cera
Holding kan het zich zonder eigen bankbedrijf
veroorloven om vrijblijvend te discussiëren over
coöperatie en maatschappelijke en politieke con
text. KBC Bankverzekeringsgroep zal daar geen
klant door verliezen. Bij ons lijkt zo'n discussie
niet goed mogelijk vanwege eventuele repercus
sies op het bankbedrijf. Of zijn wij als coöperatie
ve Rabobankorganisatie juist wel in staat om
met gezag over de waarde van de coöperatie in
een sociaal verantwoorde economie te spreken?
Hebben wij niet juist een uniek instrument om te
laten zien wat de werkelijke kracht is van een
coöperatie in de samenleving, namelijk ons
bankbedrijf? Laat dat zo blijven!
Na zijn 32 jarige Rabocarrière als coöperatieman pur sang,
gaat Gerard Meijs met ingang van 1 november 2002 met
prepensioen.
Organisatie
Computers zijn al lang niet meer weg te denken bij de
Rabobank. Vrijwel geen medewerker kan zich nog
indenken zonder pc te werken. De Rabobank was in
1994 ais eerste grote financiële instelling actief op inter
net en is sindsdien koploper. Maar hoe dat begon?
Vanaf het begin tot ongeveer 1950, werd de bankadmi-
nistratie nog geheel met de hand verwerkt. Rond 1925
namen de boerenleenbanken de eerste mechanische
rekenmachines in gebruik. Uit de Raiffeisenbode van
1927 blijkt dat de kassier nog wel argwanend tegenover
kantoormachines stond:'Het is mij tot nu toe niet
mogen gelukken een machine te vinden, waarvan in
ons boerenbankbedrijf enige besparing te verwachten
is. Er moet mij kunnen aangetoond, dat er met zo'n
machine aan tijd gewonnen wordt, zonder aan kwaliteit
te verliezen.'Toch zouden er eind jaren vijftig overal
binnen de organisaties kantoormachines staan, waaron
der de ponskaartenmachines.
In 1964 arriveerde bij de Coöperatieve Centrale Boeren
leenbank de eerste computer. Deze IBM 1440 legde de
gegevens van de ponskaarten vast op magneetbanden.
Bestuursvoorzitter Edm. Delhougne stelde de computer
officieel in werking/Nadat de voorzitter de startknop
had ingedrukt, verscheen op het schrijfmechanisme een
toespraak, waarin de levensloop van mr. Delhougne in
het kort werd geschetst en waarin de computer voorts
de hoop uitsprak, dat het personeel van de Centrale
Bank zou bewijzen, dat zij een nuttig gebruik van hem
zou weten te maken', zo meldt het verslag. Het jaar daar
op nam de Coöperatieve Centrale Raiffeisen-Bank haar
eerste computer in gebruik.de iets nieuwere IBM 1401.
De ontwikkelingen zijn sindsdien snel gegaan. Naast
sparen en lenen gingen de banken zich bezighouden
met nieuwe activiteiten als bankgiroverkeer, verzekerin
gen, reizen, effecten en buitenlands betalingsverkeer.
De verwerking van deze gegevens werd massaproduc
tie. Systemen volgden elkaar snel op. De Rabobank ging
speciale computercentra bouwen in Zeist en in Best.
De afdeling Bedrijfshistorie
is, in samenwerking met
oud-medewerkers die deze
periode hebben meege
maakt, begonnen deze
geschiedenis in kaart te
Het computercentrum in brengen. Medewerkers die
Eindhoven in de jaren zestig bruikbare informatie heb
ben, kunnen zich wenden tot
de afdeling. Ook materiaal dat geschikt is voor een histori
sche expositie, is zeer welkom bij: Stefan de Boer, Afdeling
Bedrijfshistorie, S.Boer@rn.rabobank.nl, tel: 030 - 216 42 86
